ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΗ

Καταρρίπτοντας το μύθο της θρησκείας

Η θρησκεία έχει αναδείξει τα καλύτερα, αλλά και τα χειρότερα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης, από τον αλτρουισμό και την αυτοθυσία ως το φανατισμό και τη μισαλλοδοξία. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, λίγα βιβλία προσπάθησαν να τη μελετήσουν από επιστημονική σκοπιά.

Η Απομυθοποίηση αποτελεί μια τολμηρή και αναπόφευκτα προκλητική εξαίρεση. Με βάση δεδομένα από το χώρο της βιολογίας, της ιστορίας και της ψυχολογίας, ο Den­nett ρωτά: Είναι η θρησκεία ένα προϊόν τυφλών εξελικτικών ενστίκτων ή αποτελεί προϊόν ορθολογικής επιλογής; Είναι πραγματικά ο καλύτερος τρόπος να ζήσει κανείς μια ηθική ζωή: Είναι η θρησκεία καλή για τον άνθρωπο;

Το βιβλίο αυτό δεν αποτελεί ένα αντιθρησκευτικό κήρυγμα, αλλά μια γενναία και ειλι­κρινή επιστημονική εξέταση, που τολμά να διαπεράσει το παραπέτασμα της ορθοδοξίας και της εξ αποκαλύψεως αλήθειας. Πώς θα μπορούσε ένας επισκέπτης από τον πλανήτη Άρη να εξη­γήσει την ανθρώπινη θρησκεία; Δε θα μάθουμε ποτέ, αλλά υπο­θέτω πως το αποτέλεσμα θα ήταν περίπου σαν αυτό το ξεκάθαρο, διασκεδαστικό και εθιστικό βιβλίο του Daniel Dennett.

Jared Diamond, συγγραφέας του βιβλίου: «Όπλα, μικρόβια και ατσάλι»

Ο Daniel Dennett είναι καθηγητής φιλοσοφίας και διευθυντής του Center for Cognitive Studies του πανεπιστημίου Tufts της Βοστόνης. Είναι ο γνωστότερος φιλόσοφος παγκοσμίως στα θέματα της συνειδητότητας, της τεχνητής νοημοσύνης και της γνωσιακής επιστήμης. Θεωρείται επίσης ως ένας από τους σημαντικότερους θεωρητικούς της εξέλιξης

Daniel C. Dennett: Απομυθοποίηση. Καταρρίπτοντας το μύθο της θρησκείας

Μετάφραση: Δημ. Ξυγαλατάς – Νικ. Ρουμπέκας

Εκδόσεις ΒΑΝΙΑΣ, Θεσσαλονίκη 2007, σελίδες 498

ΠΑΝΗΓΥΡΙΑ

Συνήθως, γίνονται με την ευκαιρία κάποιας θρησκευτικής γιορτής ή επετείου, αλλά πολλές φορές γίνονται στις πλατείες των χωριών ή των συνοικιών μόνο για ψυχαγωγικούς λόγους. Ιδιαίτερα, το καλοκαίρι, παντού στήνονται πανηγύρια είτε επετειακά, είτε φολκλορικά, είτε…εισπρακτικά! Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν εκδηλώσεις που γίνονται από τοπικούς φορείς, όπως πολιτιστικοί σύλλογοι, που βρίσκουν ευκαιρία να συγκεντρώσουν κάποια χρήματα για τον καλλωπισμό μιας περιοχής, την ανέγερση ενός πολιτιστικού κέντρου, τη δημιουργία ενός πάρκου, το στρώσιμο κάποιου δρόμου.
Αν εξαιρέσουμε τα θρησκευτικά πανηγύρια, όπου το εισπραττόμενο ποσό των «δίσκων» και των «κεριών» γεμίζει τα αχόρταγα ταμεία των «μητροπόλεων», οι λοιπές περιπτώσεις πανηγυριών προσφέρουν σημαντική βοήθεια στους τοπικούς φορείς να ομορφύνουν τα χωριά ή τις συνοικίες τους και να αναβαθμίσουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων τους, πέρα από τις κρατικές επιχορηγήσεις και τα δημόσια έργα, που και δύσκολο είναι να εγκριθούν και εξαιρετικά υψηλό (και άρα απαγορευτικό για τους δημότες) κόστος έχουν.
Αρκετοί πολιτιστικοί σύλλογοι, με μοναδικό σκοπό να προβάλουν και διαφημίσουν το χωριό ή την περιοχή τους, διοργανώνουν τέτοιες πανηγυρικές «εσπερίδες», όπου μάλιστα προσφέρουν δωρεάν και κάποιο γνωστό προϊόν της περιοχής ή κάποια προσφορά (στο στυλ χορηγίας) ευπόρων κατοίκων. Τα πανηγύρια αυτά είναι και τα πιο επιτυχημένα, δεδομένου ότι έχουν και την οικονομική ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης και οι πανηγυριώτες έχουν την ευκαιρία να γευθούν παραδοσιακές νοστιμιές και να ψυχαγωγηθούν με παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια.
Λίγες ημέρες πριν βρέθηκα σ’ ένα τέτοιο πανηγύρι, σε γνωστό νησί του ανατολικού Αιγαίου. Το πατροπαράδοτο δωρεάν προσφερόμενο έδεσμα έχει το όνομα «γιορτή» και παρασκευάζεται από σιτάρι, κρέας κατσικίσιο, κρεμμύδια, βούτυρο κ.λ.π. Όλα αυτά βράζουν μέσα σε μεγάλα καζάνια σε δυνατή φωτιά για ώρες πολλές (πάνω από 12) και με αδιάκοπη ανάδευση του μίγματος από βάρδιες κατοίκων της περιοχής, μέχρι που όλα τα υλικά μετατρέπονται σ’ ένα παχύρρευστο χυλό αφάνταστα γευστικό (και χοληστερινούχο επίσης!), που προσφέρεται σε όλους ανεξαιρέτως, μέσα σε κεσεδάκια. Το προσφερόμενο επίσης δωρεάν, μοσχάτο κρασί, συμπληρώνει την ευωχία και η παραδοσιακή ορχήστρα ανεβάζει κατακόρυφα το κέφι των παραβρισκομένων.
Κατάλοιπα από πανάρχαιες διονυσιακές και άλλες τελετές, που γίνονταν στο ύπαιθρο προς γενική ευωχία του λαού είναι αυτά τα πανηγύρια, όσο κι αν προσπαθεί να τα οικειοποιηθεί και μονοπωλήσει το σημερινό θρησκευτικό κατεστημένο. Από τις φωτογραφίες που παραθέτω και τις ονομασίες που αναφέρω, πολλοί θα εννόησαν ήδη για ποιο νησί μιλάω.

Παρασκευή "γιορτής"

και το μοίρασμά της

Παραδοσιακοί χοροί

πανηγυριώτες... ευωχούμενοι

καύση βεγγαλικών στη θάλασσα

ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Ο Μεταγειτνιών (22 Ιουλίου - 19 Αυγούστου) δεν είναι σήμερα γνωστός ως μήνας αφιερωμένος στον Απόλλωνα «Μεταγείτνιο», που βοηθάει τους γείτονες να έχουν καλές σχέσεις μεταξύ τους, δε γιορτάζονται πια με αθλητικούς αγώνες τα «Μεταγείτνια» ή «Μετοίκια», σε ανάμνηση της μετοίκησης των ανθρώπων από τους αγρούς στις πόλεις, ούτε γίνονται αυτή την εποχή οι μετακομίσεις όσων θέλουν ν’ αλλάξουν γειτονιά ή πόλη (έχουν μετατεθεί το Σεπτέμβρη, με τις μεταθέσεις των υπαλλήλων).

Αντί όλων αυτών, ο δεκαπενταύγουστος σήμερα, στη «χριστιανική» εποχή μας γιορτάζεται από σύμπαν το πολιτικο-θρησκευτικό κατεστημένο με κάθε επισημότητα κι ευλάβεια κι είναι όλοι (ρασοφόροι και «ποίμνιο») πολύ ευχαριστημένοι: οι μεν γιατί γεμίζουν τα αδηφάγα ταμεία τους μέχρι τα μπούνια, τα δε μιλιούνια των προσκυνητών που τρέχουν στις εκκλησιές με τάματα και ικετευτικά παρακάλια, γιατί πιστεύουν πως θ’ ανταλλάξουν τις γονυκλισίες κάτω απ’ τον καυτό αυγουστιάτικο ήλιο και το σούρσιμο πάνω στις πλάκες, μ’ ένα ιαματικό θαύμα ή με τη διαβίου ευλογία της «Πλατυτέρας». Σκληρό παζάρι δηλαδή: σου δίνω, Παναγίτσα μου, τόσα χιλιάρικα, μου δίνεις κάμποσα χρονάκια ακόμα;

Η γιορτή του περιδεούς μαυροφορεμένου ικέτη, αποδίδει ετησίως στα τρία μόνο μεγαλύτερα προσκυνήματα (Παναγία Τήνου, Παναγία Σουμελά και Παναγία Εκατονταπυλιανή Πάρου) περισσότερα από 7 εκ. €, με διαρκώς αυξανόμενη τάση! Τρέχα κι εσύ, κακομοίρη προσκυνητή, τίμια μούμια, να κάνεις κωλοτούμπες πάνω στα σκαλιά της «Μεγαλόχαρης» και τάξε της πιο ψηλές απ’ το μπόι σου λαμπάδες, μπας και κάποτε προσέξει κι εσένα…

Παναγία Τήνου Εκατονταπυλιανή Πάρου Παναγία Σουμελά

Δες επίσης δύο σχετικά σημερινά ποστ πάνω στο ίδιο θέμα:
http://www.paramagazo.blogspot.com/ και
http://www.autenergos.blogspot.com/

Η ΒΑΒΕΛ ΤΩΝ ΑΛΠΕΩΝ!

Επαναφέρω την παλαιότερη αυτή ανάρτηση λόγω επικαιρότητας. Ως γνωστόν στις 5-8-08 έγινε η έναρξη του διασημότερου πειράματος στο CERN κατά τη διάρκεια του οποίου (6 μήνες περίπου) οι επιστήμονες θα προσπαθήσουν να εντοπίσουν το λεγόμενο μποζόνιο του higgs ή διαφορετικά «σωματίδιο του Θεού», από το οποίο πιστεύουν ότι προέκυψαν τα γνωστά σωματίδια στο σύμπαν. Με την ευκαιρία λοιπόν αυτή, διαβάστε τι ανοησίες πρεσβεύουν οι γνωστοί σκοταδιστικοί κύκλοι της χώρας μας.

Έκτισαν μια νέα Βαβέλ στις Άλπεις για να εξισώσουν τον άνθρωπο με το Θεό.

Του Διονύση Μακρή

Σε εμπόλεμη κατάσταση βρίσκεται εδώ και λίγες δεκαετίες γη και ουρανός. Οι άνθρωποι μεθυσμένοι από τις επιστημονικές αποκαλύψεις, επιχειρούν διακαώς να κατακτήσουν το άβατο του Παντοκράτορα. Αποσκοπούν να διαπεράσουν το απόρθητο κέλυφος της δημιουργίας του Σύμπαντος κόσμου και να δημιουργήσουν ολοταχώς μια νέα Βαβέλ στο όνομα της ανεξέλεγκτης πλέον και ασεβούς επιστημονικής έρευνας, η οποία αποτελεί και το βασικό προμήνυμα της εποχής που θα ακολουθήσει. Εποχής μεγάλης θλίψης και πείνας, σύμφωνα με τα λεγόμενα σοφών γερόντων της Ορθοδοξίας.
.................................................................................................................................
Τη στιγμή λοιπόν που οι αποβλακωμένες κυβερνήσεις ασχολούνται με προϋπολογισμούς και απολογισμούς και με την ευημερία των αριθμών, κάποιοι ανεγκέφαλοι εκφραστές του μυστηρίου της ανομίας, νεο-διαφωτιστές του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πυρηνικής Έρευνας (CERN) με τη χρηματοδότηση των 19 ευρωπαϊκών χωρών, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, ετοιμάζονται να βυθίσουν την ανθρωπότητα σε βαθύ σκότος. Ετοιμάζονται να αμφισβητήσουν το Θεό συνεπικουρούμενοι και υποβοηθούμενοι από το Σατανά και τα επί γης όργανά του. Ετοιμάζονται να προβούν τους επόμενους μήνες -λέγεται πως θα γίνει μέσα στο καλοκαίρι- στο μεγαλύτερο πείραμα στην ιστορία της ανθρωπότητας για να ανακαλύψουν -άκουσον, άκουσον- το «σωματίδιο» του Θεού!!! Οι άλογοι και υπερόπτες σιωνιστές επιστήμονες ακολουθώντας τυφλά τα χνάρια των αποβλακωμένων δύσμοιρων συναδέλφων τους που έκτισαν πριν από χιλιάδες χρόνια τη Βαβέλ έχουν κατασκευάσει σε βάθος 175 μέτρων κάτω από τις ελβετικές Άλπεις έναν τεράστιο δοκιμαστικό σωλήνα μήκους 26,7 χιλιομέτρων (Mεγάλο Επιταχυντή Συγκρουόμενων Δεσμών Αδρονίων, LHC) μέσα στον οποίο θα επιχειρήσουν να δημιουργήσουν μια κοσμική σύγκρουση ελευθερώνοντας ασύλληπτα ποσά ενέργειας. Στην ουσία οι εγκεφαλικά χτυπημένοι και αλλοπρόσαλλοι αυτοί ερευνητές, ως νέοι σκοταδιστές της ανθρωπότητας και ζηλωτές της δόξας του ματαιόδοξου Γάλλου Ναπολέοντα Βοναπάρτη θα προσπαθήσουν, με εφαλτήριο τη Γαλλία, να αναπαραστήσουν συμπαντικές εκρήξεις (Big-Bang) μέσα από συγκρούσεις σωματιδίων με ταχύτητα του φωτός στον ανωτέρω σωλήνα. Σχεδιάζουν λοιπόν εδώ και σειρά ετών στην υπόγεια πόλη που έχουν κατασκευάσει μια εκστρατεία κατά του ίδιου του Θεού παραβλέποντας τις επιπτώσεις της θεϊκής οργής και τον πέλεκυ που θα πέσει στο κεφάλι όλης της ανθρωπότητας από την ανοησία τους...
.................................................................................................................................
Δια τούτο οι νέοι υποτιθέμενοι ερευνητές κατά κυριολεξία σκοταδιστές με το πείραμα αυτό, που επιβάλλεται τάχιστα να ξεσηκώσει τη διαμαρτυρία όλης της ανθρωπότητας, θα προσπαθήσουν να εντοπίσουν το λεγόμενο μποζόνιο του higgs ή διαφορετικά «σωματίδιο του Θεού», από το οποίο πιστεύουν ότι προέκυψαν τα γνωστά σωματίδια στο σύμπαν. Πρόκειται, όπως αναγράφεται στην αντίστοιχη ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πυρηνικών Ερευνών (CERN) για ένα μυστηριώδες υποατομικό σωματίδιο που διαπερνά ολόκληρο το σύμπαν και εξηγεί με ποιόν τρόπο απέκτησε μάζα οτιδήποτε υπάρχει στον κόσμο. Το υποατομικό αυτό «σωματίδιο του Θεού» λένε οι φυσικοί θεωρείται υπεύθυνο για τη βαρύτητα και τη δημιουργία της μάζας. Αρκεί να φαντασθεί κανείς ότι κανείς μέχρι σήμερα δεν έχει παρατηρήσει το «σωματίδιο του Θεού» και η παρατήρησή του είναι ιδιαίτερα δύσκολη αφού η ζωή του δε διαρκεί πάνω από 1 δεκάκις του χιλιοστού του τετράκις εκατομμυριοστού του δευτερολέπτου.

Προς το λόγο αυτό έχουν κατασκευάσει έναν ανιχνευτή, τον οποίο ονομάζουν ATLAS που σκοπό έχει να εκμεταλλευτεί όλο το δυναμικό της φυσικής που βρίσκεται πίσω από το Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων. Θα προσδιορίσει τις ενέργειες, τις διευθύνσεις καθώς και την ταυτότητα των σωματιδίων που θα παραχθούν από τις συγκρούσεις των δύο δεσμών πρωτονίων. Αναμένονται γύρω στο ένα δισεκατομμύριο συγκρούσεις το δευτερόλεπτο και ο ρυθμός μεταφοράς των δεδομένων θα είναι ισοδύναμος με 20 τηλεφωνικές συνδιαλέξεις όλων των κατοίκων της Γης συγχρόνως. Οι υπολογιστές του ATLAS θα επεξεργάζονται τις πληροφορίες των αποτελεσμάτων αρκετά γρήγορα ώστε να επιλέξουν μία από τις δέκα εκατομμύρια συγκρούσεις που θα μπορεί να υποδηλώνει νέα φαινόμενα, και τελικά θα καταγράψουν μόνο τις επιλεγμένες αυτές συγκρούσεις σε σκληρούς δίσκους ή ταινίες.

Από τον μήκους 26,7 χιλιομέτρων επιταχυντή που έχει κατασκευαστεί θα παραχθούν μίνι-μαύρες τρύπες, οι οποίες θα διαλυθούν εξαιτίας της ακτινοβολίας Hawking (τα αποτελέσματα της οποίας δεν έχουν φανεί ποτέ ούτε καν έχουν δοκιμασθεί). Έτσι αναμφιβόλως η πιθανότητα δυσμενών αποτελεσμάτων είναι δύσκολο να υπολογισθεί από τα ασεβή στον τριαδικό Θεό και επιστημονικά ανεξέλεγκτα, προς το παρόν τουλάχιστον, όργανα της ανομίας... Ένα όμως είναι πλέον βέβαιο. Το πείραμα των σύγχρονων τυφλοπόντικων αναμένεται να αλλοιώσει ακόμη και τον ορυκτό πλούτο της γης και θα αποτελέσει το αίτιο μιας σειράς φυσικών καταστροφών μεγαλυτέρων απ’ αυτών που προκαλεί η μόλυνση του περιβάλλοντος. Απαιτείται λοιπόν η άμεση και ταυτόχρονη αντίδραση όλης
της ανθρωπότητας, η οποία οφείλει με κάθε τρόπο να δώσει τέλος στη ματαιοδοξία των αδίστακτων οργάνων της ανομίας και να προφυλάξει τον πλανήτη μας από τις καταστροφικές συνέπειες της υπεροψίας τους και το ανηλεές παιχνίδι με τη συμπαντική φωτιά. Οι κυβερνήσεις οφείλουν να εγκαταλείψουν το λήθαργο και να παρέμβουν αμέσως για να συνετίσουν τους άφρονες ερευνητές που επιχειρούν να εξισώσουν το Δημιουργό με το δημιούργημα. Γιατί οι καιροί ου μενετοί...

Πηγή: εκκλησιαστική εφημερίδα: «Στύλος Ορθοδοξίας», 20/04/07. Δες και: http://www.orthodoxia.gr

Οι εμφατικές φράσεις είναι όλα τα λεφτά. Τυπικό παράδειγμα σύγκρουσης της αλογίας με τη λογική. Η άσοφη δογματική θεολογία φθονώντας έως θανάτου την αιχμή της επιστημονικής έρευνας και, αντιλαμβανόμενη τη μικρότητα και κενότητά της, επιδίδεται -κατά την προσφιλή της τακτική- σε κασσανδρισμούς και καταστροφολογία: θα πέσουν κεραυνοί να σας κάψουν ασεβείς επιστήμονες, έρχεται το τέλος του κόσμου, ξυπνάτε πριν είναι αργά…και μύρια άλλα ευτράπελα και άξια μόνο προς εκφοβισμό μικρών παιδιών για να τρώνε το φαΐ τους.

ΚΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΠΛΑΣΕ ΤΟΥΣ ΘΕΟΥΣ

Pascal Boyer

Γιατί έχουμε θρησκεία; Μέχρι πρόσφατα, οι περισσότεροι ανθρωπολόγοι δεν καταπιάνονταν ποτέ με ένα τέτοιο ερώτημα. Η αλήθεια είναι ότι παλαιότερα δεν υπήρχαν οι κατάλληλες μέθοδοι για την εξέταση αυτού του θέματος. Τώρα, όπως λέει ο Pascal Boyer, διαθέτουμε τέτοιες μεθόδους, χάρη στις θεωρίες και τις μελέτες της εξελικτικής βιολογίας και της γνωσιακής ψυχολογίας. Το βιβλίο αυτό δείχνει πως μπορούμε να απαντήσουμε σε πολλά σχετικά ερωτήματα: Γιατί η θρησκεία είναι σημαντική για τόσους ανθρώπους; Γιατί υπάρχουν πολλές θρησκείες και όχι μία; Γιατί επιβιώνει η θρησκεία παρ' ότι αποτελεί μια προφανώς αναποτελεσματική κοσμοθεώρηση; Η απάντηση είναι: επειδή έτσι λειτουργεί ο ανθρώπινος νους, λόγω του τρόπου με τον οποίο διαμορφώθηκε από την εξέλιξη.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Εκδόσεις ΒΑΝΙΑΣ, 2008, σελίδες: 481

Τίτλος πρωτοτύπου: “RELIGION EXPLAINED: THE HUMAN INSTINCTS THAT FASHION GODS, SPIRITS AND ANCESTORS”

Η επίγνωση του επικείμενου θανάτου δημιούργησε νέα ερωτήματα: γιατί βρισκόμαστε εδώ; Τι συμβαίνει μετά το θάνατό μας;
Στις αναπτυσσόμενες κοινωνίες, η θρησκευτική πίστη προκάλεσε και τη δημιουργία ομάδων, οι οποίες με τη σειρά τους τόνωσαν τις πιθανότητες επιβίωσης της ομάδας, αναφέρει ο Pascal Boyer, ανθρωπολόγος και μετέπειτα ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο Washington στο St Louis.
Μερικοί πιστεύουν ότι η θρησκεία ήταν τόσο πετυχημένη στη βελτίωση της επιβίωσης των ομάδων ώστε η τάση μας να πιστεύουμε ήταν «θετική επιλογή» της εξελικτικής μας ιστορίας. Για άλλους, η θρησκευτική πίστη είναι πολύ μοντέρνο φαινόμενο για να έχει κάνει κάποια διαφορά.
"Θεωρώ ότι είναι πιο πιθανό να είναι η θρησκεία ένα υποπροϊόν άλλων γνωστικών μας δυνατοτήτων παρά να αποτελεί από μόνη της κάποια εξέλιξη," αναφέρει ο Boyer. Τα ψυχολογικά τεστ που έχει κάνει ο Boyer πάνω σε παιδιά έχουν προσφέρει κάποια στοιχεία που αποδεικνύουν τη φυσική μας τάση να πιστεύουμε. "Κοιτάζοντας παιδάκια τριών έως πέντε ετών, βλέπουμε ότι όταν κάνουν κάποια αταξία, έχουν μια διαίσθηση ότι όλοι γνωρίζουν πως έκαναν κάτι «κακό» ανεξάρτητα από το αν όντως τους είδε ή τους άκουσε κάποιος. Είναι μια ψευδής πεποίθηση, αλλά είναι μια καλή προετοιμασία για την πίστη σε μια ηθική οντότητα που γνωρίζει και βλέπει τα πάντα."
Η θρησκευτική πίστη όμως περιλαμβάνει ανθρώπους κάθε ηλικίας και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί εμμονή των «αμόρφωτων». Ο Boyer υποστηρίζει ότι η διατήρηση της πίστης στην ενηλικιότητα βασίζεται, τουλάχιστον εν μέρει, σε υποθέσεις. "Όταν έχεις κάποια θρησκευτικά πιστεύω δε σημαίνει ότι σταματάς να έχεις ερωτήματα, απλά τα ερωτήματα αυτά μοιάζουν να είναι άσχετα. Γιατί δεν διερωτόμαστε για την ύπαρξη της βαρύτητας; Απλά γιατί πολλά από αυτά που κάνουμε κάθε μέρα προϋποθέτουν την ύπαρξή της κάτι που φαίνεται να λειτουργεί άψογα, επομένως δεν υπάρχει και κίνητρο να την αμφισβητήσουμε."
Μας διδάσκουν να πιστεύουμε από πολύ μικρή ηλικία φυσικά. Είναι τόσο απλό. Το ότι ένα παιδί έχει επίγνωση και αξιολογεί τις πράξεις του δε σημαίνει ότι η θρησκευτικότητα είναι έμφυτη. Δείχνει απλώς ότι ο άνθρωπος αναπτύσσει νωρίς την ικανότητα να αξιολογεί τις πράξεις του. Η πίστη εξυπηρετεί πάντα συγκεκριμένα συμφέροντα και στην ουσία είναι παραβίαση της λογικής. Γι' αυτό είχε και έχει πάντα εχθρό την επιστήμη. Και οποιαδήποτε ιδέα διαλύει τα σκοτάδια της πρόληψης. Είναι τάχα τυχαίο το ότι οι ένθερμοι προπαγανδιστές της θρησκείας είναι πάντα οι υπερασπιστές συγκεκριμένων πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων;