Συνηθίζουμε να λέμε πως η αναζήτηση της αλήθειας είναι έμφυτη στον άνθρωπο και πως αυτή ψάχνουμε όλοι μας. Πόσοι όμως αντιλαμβανόμαστε τις προϋποθέσεις για την ανακάλυψή της; Η αλήθεια προϋποθέτει πλήρη γνώση, πλήρη κατανόηση, απόλυτη προσέγγιση. Το απόλυτο όμως είναι απαγορευμένο στην ανθρώπινη διανόηση, τουλάχιστον μέχρι αυτή τη στιγμή. Εδώ λοιπόν προκύπτει μια θεμελιώδης αδυναμία του ανθρώπινου νου, μια απαγόρευση.
Μια υποχρέωση του νου μας στον τρόπο που δημιουργεί κι αντιλαμβάνεται τις έννοιες είναι η «δυαδική αντίθεση». Μια υποχρέωση που τον καθιστά δέσμιό της, μια υποχρέωση που μπορούμε να διαπιστώσουμε εύκολα, αν σκεφτούμε πως για μας είναι αδύνατο να ορίσουμε τις έννοιες με τις οποίες επικοινωνούμε με απόλυτο τρόπο. Όλες δηλ. οι έννοιες που θεμελιώνουμε είναι βασισμένες σε μια δυαδική λογική, σε μια λογική αντιθέτων. Για να μπορέσουμε π.χ. να καταλάβουμε την έννοια του «πάνω», είμαστε υποχρεωμένοι να ορίσουμε ταυτόχρονα και την έννοια του «κάτω», για να καταλάβουμε την έννοια του «μέσα», πρέπει να σκεφτόμαστε την ίδια στιγμή και την έννοια του «έξω». Το ίδιο ισχύει σε πάρα πολλά πράγματα: στο κρύο και στο ζεστό, στο δίκαιο και στο άδικο, στο καλό και στο κακό κ.ο.κ.
Είμαστε λοιπόν υποχρεωμένοι όταν σκεφτόμαστε μια έννοια, ταυτόχρονα να σκεφτόμαστε και την αντίθετή της. Διαφορετικά δε μπορούμε να βρούμε νόημα. Αν π.χ. λέγαμε σε κάποιον «βγες έξω» χωρίς να έχουμε ορίσει το «μέσα», ο άνθρωπος δε θα το κουνούσε από τη θέση του! Εδώ λοιπόν υπάρχει μια βασική μας αδυναμία, μια αδυναμία που οφείλουμε να την κατανοήσουμε, να τη διαχειριστούμε και να ζήσουμε μ’ αυτή. Η κατανόησή της μας οδηγεί με σιγουριά στη μοναδική ίσως ασφαλή γνώση, που μπορεί να έχει ο άνθρωπος. Κι αυτή η γνώση δεν είναι τίποτε άλλο απ’ αυτό που λέει ο Σωκράτης σε μια μεγαλειώδη ρήση του, με ακριβώς πέντε λέξεις: «έν οίδα, ότι ουδέν οίδα»!
Η ερμηνεία αυτής της ρήσης μπορεί να γίνει μόνο με την αποδοχή του ρόλου μας σαν ένα από τα πολλά τρισεκατομμύρια κύτταρα της συμπαντικής δημιουργίας. Μπορεί να γίνει με μια προσπάθεια ν’ ανακαλύψουμε μια ισορροπημένη λειτουργία. Μόνο έτσι είναι δυνατό ο ανθρώπινος νους να ερμηνεύσει σωστά αυτά τα σωκρατικά λόγια και να μη θεωρήσει το Σωκράτη σαν ένα άνθρωπο που έφτασε στα 70 του χρόνια για να παραδεχτεί πως ήταν βλάκας! Τι λέει, λοιπόν, ο Σωκράτης; Γνωρίζω ένα πράγμα, πως με τη συγκεκριμένη λειτουργία του νου μου, είναι αδύνατο να έχω γνώση για οτιδήποτε ξεπερνάει τα επίπεδα αυτής της λειτουργίας. Με δεδομένο λοιπόν ότι ο νους μου ορίζει τις έννοιες σχετικά, μπορώ να έχω μόνο σχετική γνώση της αλήθειας και της πραγματικότητας. Αυτό όμως απέχει πολύ απ’ την αλήθεια και την πραγματικότητα. Άρα λοιπόν, το μόνο για το οποίο μπορώ να είμαι βέβαιος είναι ότι δε γνωρίζω την αλήθεια και την πραγματικότητα!
Αυτή, για τα επίπεδα που βρίσκεται σήμερα ο άνθρωπος θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί μια ασφαλή γνώση, μια πραγματικότητα, που σε τίποτε όμως δεν εμποδίζει τον άνθρωπο στο να αναζητά την αλήθεια. Οφείλει όμως να το κάνει με πλήρη επίγνωση των αδυναμιών του κι όπως λέει ο Σωκράτης να το κάνει διαμορφώνοντας όσο γίνεται πιο σωστή γνώμη για τα πράγματα, που πρέπει να ξέρει ότι κινείται ανάμεσα στη γνώση και στην αμάθεια, ανάμεσα στην αλήθεια και στο ψέμα. Μ’ αυτό τον τρόπο κανένας, είτε άνθρωπος, είτε ομάδα ανθρώπων δε νομιμοποιείται ν’ αναγορεύει τη γνώμη του σε μοναδική γνώση, σε αλήθεια ή σε πραγματικότητα. Μ’ αυτό τον τρόπο ένας άνθρωπος κάνει το πρώτο βήμα στο δρόμο της συνειδησιακής του ισορροπίας, αποδεχόμενος το ρόλο του στη δημιουργία, όπως αυτός καθορίζεται από τη Φύση.
Μια υποχρέωση του νου μας στον τρόπο που δημιουργεί κι αντιλαμβάνεται τις έννοιες είναι η «δυαδική αντίθεση». Μια υποχρέωση που τον καθιστά δέσμιό της, μια υποχρέωση που μπορούμε να διαπιστώσουμε εύκολα, αν σκεφτούμε πως για μας είναι αδύνατο να ορίσουμε τις έννοιες με τις οποίες επικοινωνούμε με απόλυτο τρόπο. Όλες δηλ. οι έννοιες που θεμελιώνουμε είναι βασισμένες σε μια δυαδική λογική, σε μια λογική αντιθέτων. Για να μπορέσουμε π.χ. να καταλάβουμε την έννοια του «πάνω», είμαστε υποχρεωμένοι να ορίσουμε ταυτόχρονα και την έννοια του «κάτω», για να καταλάβουμε την έννοια του «μέσα», πρέπει να σκεφτόμαστε την ίδια στιγμή και την έννοια του «έξω». Το ίδιο ισχύει σε πάρα πολλά πράγματα: στο κρύο και στο ζεστό, στο δίκαιο και στο άδικο, στο καλό και στο κακό κ.ο.κ.
Είμαστε λοιπόν υποχρεωμένοι όταν σκεφτόμαστε μια έννοια, ταυτόχρονα να σκεφτόμαστε και την αντίθετή της. Διαφορετικά δε μπορούμε να βρούμε νόημα. Αν π.χ. λέγαμε σε κάποιον «βγες έξω» χωρίς να έχουμε ορίσει το «μέσα», ο άνθρωπος δε θα το κουνούσε από τη θέση του! Εδώ λοιπόν υπάρχει μια βασική μας αδυναμία, μια αδυναμία που οφείλουμε να την κατανοήσουμε, να τη διαχειριστούμε και να ζήσουμε μ’ αυτή. Η κατανόησή της μας οδηγεί με σιγουριά στη μοναδική ίσως ασφαλή γνώση, που μπορεί να έχει ο άνθρωπος. Κι αυτή η γνώση δεν είναι τίποτε άλλο απ’ αυτό που λέει ο Σωκράτης σε μια μεγαλειώδη ρήση του, με ακριβώς πέντε λέξεις: «έν οίδα, ότι ουδέν οίδα»!
Η ερμηνεία αυτής της ρήσης μπορεί να γίνει μόνο με την αποδοχή του ρόλου μας σαν ένα από τα πολλά τρισεκατομμύρια κύτταρα της συμπαντικής δημιουργίας. Μπορεί να γίνει με μια προσπάθεια ν’ ανακαλύψουμε μια ισορροπημένη λειτουργία. Μόνο έτσι είναι δυνατό ο ανθρώπινος νους να ερμηνεύσει σωστά αυτά τα σωκρατικά λόγια και να μη θεωρήσει το Σωκράτη σαν ένα άνθρωπο που έφτασε στα 70 του χρόνια για να παραδεχτεί πως ήταν βλάκας! Τι λέει, λοιπόν, ο Σωκράτης; Γνωρίζω ένα πράγμα, πως με τη συγκεκριμένη λειτουργία του νου μου, είναι αδύνατο να έχω γνώση για οτιδήποτε ξεπερνάει τα επίπεδα αυτής της λειτουργίας. Με δεδομένο λοιπόν ότι ο νους μου ορίζει τις έννοιες σχετικά, μπορώ να έχω μόνο σχετική γνώση της αλήθειας και της πραγματικότητας. Αυτό όμως απέχει πολύ απ’ την αλήθεια και την πραγματικότητα. Άρα λοιπόν, το μόνο για το οποίο μπορώ να είμαι βέβαιος είναι ότι δε γνωρίζω την αλήθεια και την πραγματικότητα!
Αυτή, για τα επίπεδα που βρίσκεται σήμερα ο άνθρωπος θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί μια ασφαλή γνώση, μια πραγματικότητα, που σε τίποτε όμως δεν εμποδίζει τον άνθρωπο στο να αναζητά την αλήθεια. Οφείλει όμως να το κάνει με πλήρη επίγνωση των αδυναμιών του κι όπως λέει ο Σωκράτης να το κάνει διαμορφώνοντας όσο γίνεται πιο σωστή γνώμη για τα πράγματα, που πρέπει να ξέρει ότι κινείται ανάμεσα στη γνώση και στην αμάθεια, ανάμεσα στην αλήθεια και στο ψέμα. Μ’ αυτό τον τρόπο κανένας, είτε άνθρωπος, είτε ομάδα ανθρώπων δε νομιμοποιείται ν’ αναγορεύει τη γνώμη του σε μοναδική γνώση, σε αλήθεια ή σε πραγματικότητα. Μ’ αυτό τον τρόπο ένας άνθρωπος κάνει το πρώτο βήμα στο δρόμο της συνειδησιακής του ισορροπίας, αποδεχόμενος το ρόλο του στη δημιουργία, όπως αυτός καθορίζεται από τη Φύση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου