18.7.07

ΤΑ ΚΑΤΟΠΤΡΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΗΔΗ

«Ανήκει στη φαντασία του Λουκιανού η καύση των ρωμαϊκών πλοίων από τον Αρχιμήδη, κατά την πολιορκία των Συρακουσών το -212, με τη χρησιμοποίηση κοίλων κατόπτρων», αναφέρουν σε άρθρο τους οι φυσικοί του πανεπιστημίου του αγίου Φραγκίσκου Άλλαν Μιλς και Ρόμπερτ Κριφτ και προσπαθούν να τα στηρίξουν με το επιχείρημα ότι, ο Αρχιμήδης θα χρειάζονταν κάτοπτρο 420 τετραγωνικών μέτρων και απόσταση 50 μέτρων. Αλλά κι αν ακόμη προκαλούσε ανάφλεξη, αυτή θα ήταν βραδύτατη και «θα μπορούσαν να τη σβήσουν τα πληρώματα των πλοίων μ’ έναν κουβά νερό»!

Αυτά ισχυρίζονται οι αμερικανοί επιστήμονες, χωρίς όμως να λαμβάνουν υπόψη τους - μάλλον από άγνοια - τα παρακάτω ατράνταχτα στοιχεία και πραγματικά περιστατικά:
1. Την καύση των ρωμαϊκών πλοίων δεν την αναφέρει μόνο ο Λουκιανός, όπως λένε, αλλά και άλλοι έξη(!) συγγραφείς και ιστορικοί: ο Γαληνός, ο Ευστάθιος, ο Ανθέμιος, ο Δίων ο Κάσιος, ο Τζέτζης και ο Μιχαήλ Ψελλός.
2. Το ότι ο Αρχιμήδης είχε πράγματι ανακαλύψει τις ιδιότητες των κατόπτρων αποδεικνύεται από το βιβλίο του γερμανού καθηγητή Χοπ «Ιστορία της Φυσικής», όπου αναφέρεται ότι το 1492 στη Βενετία ο έλληνας καθηγητής Γεώργιος Βάλλας είχε στη βιβλιοθήκη του το βιβλίο του Αρχιμήδη «Κατοπτρικά», που όμως αργότερα χάθηκε (εκλάπη). Εάν, λοιπόν, ο Αρχιμήδης δεν είχε ολοκληρωμένη άποψη για τα κάτοπτρα και δεν ήταν σίγουρος για τις πρακτικές τους εφαρμογές, ουδέποτε θα έγραφε σχετικό σύγγραμμα.
3. Στα 1200 μ.Χ. ο Ιωάννης Ζωναράς ανέφερε ότι ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πρόκλος o Λύκιος ή Διάδοχος τον 5ο μ.Χ. αιώνα, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο του Αρχιμήδη κατέκαυσε το στόλο των Θρακών υπό τον Βιταλιανό, που πολιόρκησαν την Κωνσταντινούπολη. Θετική άποψη απέναντι στο γεγονός είχε λάβει και ο Ρογήρος Βάκων (Roger Bakon) στα 1250 και ο Buffon στα 1747.
4. Το σπουδαιότερο όμως επιχείρημα ενάντια στις φλυαρίες των δύο παραπάνω αμερικανών φυσικών είναι το πείραμα που πραγματοποίησε στις 6 Νοεμβρίου 1973 στο Σκαραμαγκά, ο έλληνας μηχανικός Ιωάννης Σακκάς με τη βοήθεια του καθηγητή (μαθηματικού) Ε. Σταμάτη όπου, ενώπιον αντιπροσώπων ξένων και ελληνικών Μ.Μ.Ε, χρησιμοποιώντας 70 επίπεδα (σκεφθείτε να ήταν και κοίλα) επίχαλκα κάτοπτρα διαστάσεων 1,70 επί 0,70 μ. έκαψαν από απόσταση 100 μέτρων ομοίωμα ρωμαϊκού πλοίου και ξύλινες βάρκες μέσα στη θάλασσα! Το αποτέλεσμα του πειράματος αυτού ήταν εκπληκτικό γιατί, παρά την επικρατούσα συννεφιά, η ανάφλεξη έγινε μέσα σε δευτερόλεπτα και σε τρία λεπτά όλα είχαν καεί! Η επιτυχία του πειράματος προκάλεσε το ενδιαφέρον όλου του διεθνούς επιστημονικού κόσμου για το μεγάλο φυσικό της αρχαιότητας, τον Αρχιμήδη κι έγραψαν γι’ αυτό εκείνη την εποχή με τίτλο «στ’ αχνάρια του Αρχιμήδη» οι «Τάιμς» της Ν. Υόρκης, το περιοδικό «Τάιμ» και πολλά ευρωπαϊκά έντυπα.
Το πείραμα του Σακκά επαναλήφθηκε το 2005 από τους επιστήμονες του Μ.Ι.Τ με τα ίδια επιτυχή αποτελέσματα. Με 100 επίπεδα χάλκινα κάτοπτρα κατάφεραν και αυτοί να κάψουν σε ελάχιστα λεπτά μια ρωμαϊκή γαλέρα.

Αξίζει να συμπληρώσουμε εδώ ότι η χρησιμοποίηση φακών και κατόπτρων για το άναμμα φωτιάς ήταν γνωστή στους έλληνες από την πανάρχαια εποχή των Ορφικών, τελειοποιήθηκε σε μέγιστο βαθμό από τον Αρχιμήδη και βρήκε πλήρη πρακτική εφαρμογή στο κάψιμο του ρωμαϊκού στόλου του ρωμαίου Μάρκελλου, που είχε πολιορκήσει τις Συρακούσες από το -215 ως το -212.

3 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητέ Μινιμαλιστή, μια σαρωτική "απάντηση" στο βλακώδες πείραμα του Αγ. Φραγκίσκου έχει ήδη δωθεί από τον Stephen R. Wilk, ειδικό οπτικό ερευνητή, στο άρθρο του Archimedes’ Solar Weapon στο περιοδικό THE SPECTROGRAPH, τ. 21, 2 Spring 2005 του Massachusetts Institute of Technology, σσ.3-4 (όλο το περιοδικό μπορεί κανείς να το βρεί, σε αρχείο πδφ στην διεύθυνση http://web.mit.edu/spectroscopy/pdf/news_v21_n2.pdf).

Στο άρθρο αυτό ο συγγραφέας επισημαίνει όλα τα μεθοδολογικά λάθη του "πειράματος" του Αγ. Φραγκίσκου, ενώ αναφερόμενος σε όλες τις πειραματικές "αναπαραστάσεις" του αρχιμηδείου εγχειρήματος, μεταξύ των οποίων και σ΄εκείνην του Ι. Σακκά, καταλήγει στο ξεκάθαρο συμπέρασμα ότι "It’s not clear whether or not Archimedes(or Proclus, or anyone else) ever actually used solar mirrors as a weapon of war, but it seems very likely that they could have been used succesfully".

Ανώνυμος είπε...

Και μάλιστα, όταν η ομάδα που έκανε το πείραμα αυτό ρωτήθηκε για το πείραμα του Σακκά είπαν ότι ο Σακκάς έκανε το πείραμά του με σύγχρονους καθρέφτες, και ότι γι' αυτό καήκαν τα πλοία του, ενώ αυτοί χρησιμοποίησαν καθρέφτες της εποχής του Αρχιμήδη, δηλαδή χάλκινους, και γι' αυτό δεν κάηκαν τα δικά τους πλοία. Και έτσι κατέληξαν στο συμπέρασμα πως η όλη ιστορία για τα κάτοπτρα του Αρχιμήδη είναι μύθος! Φυσικά αυτό είναι ένα χυδαίο ψέμα, γιατί τα κάτοπτρα του Σακκά ήταν και αυτά επιχαλκωμένα, όπως αναφέρει και το σχετικό άρθρο στο περιοδικό ΤΙΜΕ, 26-11-1973 (http://aolsvc.timeforkids.kol.aol.com/time/magazine/article/0,9171,908175,00.html)

mimimalist είπε...

Ανώνυμε, ευχαριστώ για τις πληροφορίες και για την ηλ. διεύθυνση του "THE SPECTROGRAPH"