Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Χωρίς (άλλα) λόγια

ΓΙΑ ΓΕΛΙΑ & ΓΙΑ ΚΛΑΜΜΑΤΑ!

ΧΩΡΙΣ ΛΟΓΙΑ

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΤΑΚΤΙΚΗ...!

ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΗ

Καταρρίπτοντας το μύθο της θρησκείας

Η θρησκεία έχει αναδείξει τα καλύτερα, αλλά και τα χειρότερα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης, από τον αλτρουισμό και την αυτοθυσία ως το φανατισμό και τη μισαλλοδοξία. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, λίγα βιβλία προσπάθησαν να τη μελετήσουν από επιστημονική σκοπιά.

Η Απομυθοποίηση αποτελεί μια τολμηρή και αναπόφευκτα προκλητική εξαίρεση. Με βάση δεδομένα από το χώρο της βιολογίας, της ιστορίας και της ψυχολογίας, ο Den­nett ρωτά: Είναι η θρησκεία ένα προϊόν τυφλών εξελικτικών ενστίκτων ή αποτελεί προϊόν ορθολογικής επιλογής; Είναι πραγματικά ο καλύτερος τρόπος να ζήσει κανείς μια ηθική ζωή: Είναι η θρησκεία καλή για τον άνθρωπο;

Το βιβλίο αυτό δεν αποτελεί ένα αντιθρησκευτικό κήρυγμα, αλλά μια γενναία και ειλι­κρινή επιστημονική εξέταση, που τολμά να διαπεράσει το παραπέτασμα της ορθοδοξίας και της εξ αποκαλύψεως αλήθειας. Πώς θα μπορούσε ένας επισκέπτης από τον πλανήτη Άρη να εξη­γήσει την ανθρώπινη θρησκεία; Δε θα μάθουμε ποτέ, αλλά υπο­θέτω πως το αποτέλεσμα θα ήταν περίπου σαν αυτό το ξεκάθαρο, διασκεδαστικό και εθιστικό βιβλίο του Daniel Dennett.

Jared Diamond, συγγραφέας του βιβλίου: «Όπλα, μικρόβια και ατσάλι»

Ο Daniel Dennett είναι καθηγητής φιλοσοφίας και διευθυντής του Center for Cognitive Studies του πανεπιστημίου Tufts της Βοστόνης. Είναι ο γνωστότερος φιλόσοφος παγκοσμίως στα θέματα της συνειδητότητας, της τεχνητής νοημοσύνης και της γνωσιακής επιστήμης. Θεωρείται επίσης ως ένας από τους σημαντικότερους θεωρητικούς της εξέλιξης

Daniel C. Dennett: Απομυθοποίηση. Καταρρίπτοντας το μύθο της θρησκείας

Μετάφραση: Δημ. Ξυγαλατάς – Νικ. Ρουμπέκας

Εκδόσεις ΒΑΝΙΑΣ, Θεσσαλονίκη 2007, σελίδες 498

ΠΑΝΗΓΥΡΙΑ

Συνήθως, γίνονται με την ευκαιρία κάποιας θρησκευτικής γιορτής ή επετείου, αλλά πολλές φορές γίνονται στις πλατείες των χωριών ή των συνοικιών μόνο για ψυχαγωγικούς λόγους. Ιδιαίτερα, το καλοκαίρι, παντού στήνονται πανηγύρια είτε επετειακά, είτε φολκλορικά, είτε…εισπρακτικά! Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν εκδηλώσεις που γίνονται από τοπικούς φορείς, όπως πολιτιστικοί σύλλογοι, που βρίσκουν ευκαιρία να συγκεντρώσουν κάποια χρήματα για τον καλλωπισμό μιας περιοχής, την ανέγερση ενός πολιτιστικού κέντρου, τη δημιουργία ενός πάρκου, το στρώσιμο κάποιου δρόμου.
Αν εξαιρέσουμε τα θρησκευτικά πανηγύρια, όπου το εισπραττόμενο ποσό των «δίσκων» και των «κεριών» γεμίζει τα αχόρταγα ταμεία των «μητροπόλεων», οι λοιπές περιπτώσεις πανηγυριών προσφέρουν σημαντική βοήθεια στους τοπικούς φορείς να ομορφύνουν τα χωριά ή τις συνοικίες τους και να αναβαθμίσουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων τους, πέρα από τις κρατικές επιχορηγήσεις και τα δημόσια έργα, που και δύσκολο είναι να εγκριθούν και εξαιρετικά υψηλό (και άρα απαγορευτικό για τους δημότες) κόστος έχουν.
Αρκετοί πολιτιστικοί σύλλογοι, με μοναδικό σκοπό να προβάλουν και διαφημίσουν το χωριό ή την περιοχή τους, διοργανώνουν τέτοιες πανηγυρικές «εσπερίδες», όπου μάλιστα προσφέρουν δωρεάν και κάποιο γνωστό προϊόν της περιοχής ή κάποια προσφορά (στο στυλ χορηγίας) ευπόρων κατοίκων. Τα πανηγύρια αυτά είναι και τα πιο επιτυχημένα, δεδομένου ότι έχουν και την οικονομική ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης και οι πανηγυριώτες έχουν την ευκαιρία να γευθούν παραδοσιακές νοστιμιές και να ψυχαγωγηθούν με παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια.
Λίγες ημέρες πριν βρέθηκα σ’ ένα τέτοιο πανηγύρι, σε γνωστό νησί του ανατολικού Αιγαίου. Το πατροπαράδοτο δωρεάν προσφερόμενο έδεσμα έχει το όνομα «γιορτή» και παρασκευάζεται από σιτάρι, κρέας κατσικίσιο, κρεμμύδια, βούτυρο κ.λ.π. Όλα αυτά βράζουν μέσα σε μεγάλα καζάνια σε δυνατή φωτιά για ώρες πολλές (πάνω από 12) και με αδιάκοπη ανάδευση του μίγματος από βάρδιες κατοίκων της περιοχής, μέχρι που όλα τα υλικά μετατρέπονται σ’ ένα παχύρρευστο χυλό αφάνταστα γευστικό (και χοληστερινούχο επίσης!), που προσφέρεται σε όλους ανεξαιρέτως, μέσα σε κεσεδάκια. Το προσφερόμενο επίσης δωρεάν, μοσχάτο κρασί, συμπληρώνει την ευωχία και η παραδοσιακή ορχήστρα ανεβάζει κατακόρυφα το κέφι των παραβρισκομένων.
Κατάλοιπα από πανάρχαιες διονυσιακές και άλλες τελετές, που γίνονταν στο ύπαιθρο προς γενική ευωχία του λαού είναι αυτά τα πανηγύρια, όσο κι αν προσπαθεί να τα οικειοποιηθεί και μονοπωλήσει το σημερινό θρησκευτικό κατεστημένο. Από τις φωτογραφίες που παραθέτω και τις ονομασίες που αναφέρω, πολλοί θα εννόησαν ήδη για ποιο νησί μιλάω.

Παρασκευή "γιορτής"

και το μοίρασμά της

Παραδοσιακοί χοροί

πανηγυριώτες... ευωχούμενοι

καύση βεγγαλικών στη θάλασσα

ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Ο Μεταγειτνιών (22 Ιουλίου - 19 Αυγούστου) δεν είναι σήμερα γνωστός ως μήνας αφιερωμένος στον Απόλλωνα «Μεταγείτνιο», που βοηθάει τους γείτονες να έχουν καλές σχέσεις μεταξύ τους, δε γιορτάζονται πια με αθλητικούς αγώνες τα «Μεταγείτνια» ή «Μετοίκια», σε ανάμνηση της μετοίκησης των ανθρώπων από τους αγρούς στις πόλεις, ούτε γίνονται αυτή την εποχή οι μετακομίσεις όσων θέλουν ν’ αλλάξουν γειτονιά ή πόλη (έχουν μετατεθεί το Σεπτέμβρη, με τις μεταθέσεις των υπαλλήλων).

Αντί όλων αυτών, ο δεκαπενταύγουστος σήμερα, στη «χριστιανική» εποχή μας γιορτάζεται από σύμπαν το πολιτικο-θρησκευτικό κατεστημένο με κάθε επισημότητα κι ευλάβεια κι είναι όλοι (ρασοφόροι και «ποίμνιο») πολύ ευχαριστημένοι: οι μεν γιατί γεμίζουν τα αδηφάγα ταμεία τους μέχρι τα μπούνια, τα δε μιλιούνια των προσκυνητών που τρέχουν στις εκκλησιές με τάματα και ικετευτικά παρακάλια, γιατί πιστεύουν πως θ’ ανταλλάξουν τις γονυκλισίες κάτω απ’ τον καυτό αυγουστιάτικο ήλιο και το σούρσιμο πάνω στις πλάκες, μ’ ένα ιαματικό θαύμα ή με τη διαβίου ευλογία της «Πλατυτέρας». Σκληρό παζάρι δηλαδή: σου δίνω, Παναγίτσα μου, τόσα χιλιάρικα, μου δίνεις κάμποσα χρονάκια ακόμα;

Η γιορτή του περιδεούς μαυροφορεμένου ικέτη, αποδίδει ετησίως στα τρία μόνο μεγαλύτερα προσκυνήματα (Παναγία Τήνου, Παναγία Σουμελά και Παναγία Εκατονταπυλιανή Πάρου) περισσότερα από 7 εκ. €, με διαρκώς αυξανόμενη τάση! Τρέχα κι εσύ, κακομοίρη προσκυνητή, τίμια μούμια, να κάνεις κωλοτούμπες πάνω στα σκαλιά της «Μεγαλόχαρης» και τάξε της πιο ψηλές απ’ το μπόι σου λαμπάδες, μπας και κάποτε προσέξει κι εσένα…

Παναγία Τήνου Εκατονταπυλιανή Πάρου Παναγία Σουμελά

Δες επίσης δύο σχετικά σημερινά ποστ πάνω στο ίδιο θέμα:
http://www.paramagazo.blogspot.com/ και
http://www.autenergos.blogspot.com/

Η ΒΑΒΕΛ ΤΩΝ ΑΛΠΕΩΝ!

Επαναφέρω την παλαιότερη αυτή ανάρτηση λόγω επικαιρότητας. Ως γνωστόν στις 5-8-08 έγινε η έναρξη του διασημότερου πειράματος στο CERN κατά τη διάρκεια του οποίου (6 μήνες περίπου) οι επιστήμονες θα προσπαθήσουν να εντοπίσουν το λεγόμενο μποζόνιο του higgs ή διαφορετικά «σωματίδιο του Θεού», από το οποίο πιστεύουν ότι προέκυψαν τα γνωστά σωματίδια στο σύμπαν. Με την ευκαιρία λοιπόν αυτή, διαβάστε τι ανοησίες πρεσβεύουν οι γνωστοί σκοταδιστικοί κύκλοι της χώρας μας.

Έκτισαν μια νέα Βαβέλ στις Άλπεις για να εξισώσουν τον άνθρωπο με το Θεό.

Του Διονύση Μακρή

Σε εμπόλεμη κατάσταση βρίσκεται εδώ και λίγες δεκαετίες γη και ουρανός. Οι άνθρωποι μεθυσμένοι από τις επιστημονικές αποκαλύψεις, επιχειρούν διακαώς να κατακτήσουν το άβατο του Παντοκράτορα. Αποσκοπούν να διαπεράσουν το απόρθητο κέλυφος της δημιουργίας του Σύμπαντος κόσμου και να δημιουργήσουν ολοταχώς μια νέα Βαβέλ στο όνομα της ανεξέλεγκτης πλέον και ασεβούς επιστημονικής έρευνας, η οποία αποτελεί και το βασικό προμήνυμα της εποχής που θα ακολουθήσει. Εποχής μεγάλης θλίψης και πείνας, σύμφωνα με τα λεγόμενα σοφών γερόντων της Ορθοδοξίας.
.................................................................................................................................
Τη στιγμή λοιπόν που οι αποβλακωμένες κυβερνήσεις ασχολούνται με προϋπολογισμούς και απολογισμούς και με την ευημερία των αριθμών, κάποιοι ανεγκέφαλοι εκφραστές του μυστηρίου της ανομίας, νεο-διαφωτιστές του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πυρηνικής Έρευνας (CERN) με τη χρηματοδότηση των 19 ευρωπαϊκών χωρών, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, ετοιμάζονται να βυθίσουν την ανθρωπότητα σε βαθύ σκότος. Ετοιμάζονται να αμφισβητήσουν το Θεό συνεπικουρούμενοι και υποβοηθούμενοι από το Σατανά και τα επί γης όργανά του. Ετοιμάζονται να προβούν τους επόμενους μήνες -λέγεται πως θα γίνει μέσα στο καλοκαίρι- στο μεγαλύτερο πείραμα στην ιστορία της ανθρωπότητας για να ανακαλύψουν -άκουσον, άκουσον- το «σωματίδιο» του Θεού!!! Οι άλογοι και υπερόπτες σιωνιστές επιστήμονες ακολουθώντας τυφλά τα χνάρια των αποβλακωμένων δύσμοιρων συναδέλφων τους που έκτισαν πριν από χιλιάδες χρόνια τη Βαβέλ έχουν κατασκευάσει σε βάθος 175 μέτρων κάτω από τις ελβετικές Άλπεις έναν τεράστιο δοκιμαστικό σωλήνα μήκους 26,7 χιλιομέτρων (Mεγάλο Επιταχυντή Συγκρουόμενων Δεσμών Αδρονίων, LHC) μέσα στον οποίο θα επιχειρήσουν να δημιουργήσουν μια κοσμική σύγκρουση ελευθερώνοντας ασύλληπτα ποσά ενέργειας. Στην ουσία οι εγκεφαλικά χτυπημένοι και αλλοπρόσαλλοι αυτοί ερευνητές, ως νέοι σκοταδιστές της ανθρωπότητας και ζηλωτές της δόξας του ματαιόδοξου Γάλλου Ναπολέοντα Βοναπάρτη θα προσπαθήσουν, με εφαλτήριο τη Γαλλία, να αναπαραστήσουν συμπαντικές εκρήξεις (Big-Bang) μέσα από συγκρούσεις σωματιδίων με ταχύτητα του φωτός στον ανωτέρω σωλήνα. Σχεδιάζουν λοιπόν εδώ και σειρά ετών στην υπόγεια πόλη που έχουν κατασκευάσει μια εκστρατεία κατά του ίδιου του Θεού παραβλέποντας τις επιπτώσεις της θεϊκής οργής και τον πέλεκυ που θα πέσει στο κεφάλι όλης της ανθρωπότητας από την ανοησία τους...
.................................................................................................................................
Δια τούτο οι νέοι υποτιθέμενοι ερευνητές κατά κυριολεξία σκοταδιστές με το πείραμα αυτό, που επιβάλλεται τάχιστα να ξεσηκώσει τη διαμαρτυρία όλης της ανθρωπότητας, θα προσπαθήσουν να εντοπίσουν το λεγόμενο μποζόνιο του higgs ή διαφορετικά «σωματίδιο του Θεού», από το οποίο πιστεύουν ότι προέκυψαν τα γνωστά σωματίδια στο σύμπαν. Πρόκειται, όπως αναγράφεται στην αντίστοιχη ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πυρηνικών Ερευνών (CERN) για ένα μυστηριώδες υποατομικό σωματίδιο που διαπερνά ολόκληρο το σύμπαν και εξηγεί με ποιόν τρόπο απέκτησε μάζα οτιδήποτε υπάρχει στον κόσμο. Το υποατομικό αυτό «σωματίδιο του Θεού» λένε οι φυσικοί θεωρείται υπεύθυνο για τη βαρύτητα και τη δημιουργία της μάζας. Αρκεί να φαντασθεί κανείς ότι κανείς μέχρι σήμερα δεν έχει παρατηρήσει το «σωματίδιο του Θεού» και η παρατήρησή του είναι ιδιαίτερα δύσκολη αφού η ζωή του δε διαρκεί πάνω από 1 δεκάκις του χιλιοστού του τετράκις εκατομμυριοστού του δευτερολέπτου.

Προς το λόγο αυτό έχουν κατασκευάσει έναν ανιχνευτή, τον οποίο ονομάζουν ATLAS που σκοπό έχει να εκμεταλλευτεί όλο το δυναμικό της φυσικής που βρίσκεται πίσω από το Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων. Θα προσδιορίσει τις ενέργειες, τις διευθύνσεις καθώς και την ταυτότητα των σωματιδίων που θα παραχθούν από τις συγκρούσεις των δύο δεσμών πρωτονίων. Αναμένονται γύρω στο ένα δισεκατομμύριο συγκρούσεις το δευτερόλεπτο και ο ρυθμός μεταφοράς των δεδομένων θα είναι ισοδύναμος με 20 τηλεφωνικές συνδιαλέξεις όλων των κατοίκων της Γης συγχρόνως. Οι υπολογιστές του ATLAS θα επεξεργάζονται τις πληροφορίες των αποτελεσμάτων αρκετά γρήγορα ώστε να επιλέξουν μία από τις δέκα εκατομμύρια συγκρούσεις που θα μπορεί να υποδηλώνει νέα φαινόμενα, και τελικά θα καταγράψουν μόνο τις επιλεγμένες αυτές συγκρούσεις σε σκληρούς δίσκους ή ταινίες.

Από τον μήκους 26,7 χιλιομέτρων επιταχυντή που έχει κατασκευαστεί θα παραχθούν μίνι-μαύρες τρύπες, οι οποίες θα διαλυθούν εξαιτίας της ακτινοβολίας Hawking (τα αποτελέσματα της οποίας δεν έχουν φανεί ποτέ ούτε καν έχουν δοκιμασθεί). Έτσι αναμφιβόλως η πιθανότητα δυσμενών αποτελεσμάτων είναι δύσκολο να υπολογισθεί από τα ασεβή στον τριαδικό Θεό και επιστημονικά ανεξέλεγκτα, προς το παρόν τουλάχιστον, όργανα της ανομίας... Ένα όμως είναι πλέον βέβαιο. Το πείραμα των σύγχρονων τυφλοπόντικων αναμένεται να αλλοιώσει ακόμη και τον ορυκτό πλούτο της γης και θα αποτελέσει το αίτιο μιας σειράς φυσικών καταστροφών μεγαλυτέρων απ’ αυτών που προκαλεί η μόλυνση του περιβάλλοντος. Απαιτείται λοιπόν η άμεση και ταυτόχρονη αντίδραση όλης
της ανθρωπότητας, η οποία οφείλει με κάθε τρόπο να δώσει τέλος στη ματαιοδοξία των αδίστακτων οργάνων της ανομίας και να προφυλάξει τον πλανήτη μας από τις καταστροφικές συνέπειες της υπεροψίας τους και το ανηλεές παιχνίδι με τη συμπαντική φωτιά. Οι κυβερνήσεις οφείλουν να εγκαταλείψουν το λήθαργο και να παρέμβουν αμέσως για να συνετίσουν τους άφρονες ερευνητές που επιχειρούν να εξισώσουν το Δημιουργό με το δημιούργημα. Γιατί οι καιροί ου μενετοί...

Πηγή: εκκλησιαστική εφημερίδα: «Στύλος Ορθοδοξίας», 20/04/07. Δες και: http://www.orthodoxia.gr

Οι εμφατικές φράσεις είναι όλα τα λεφτά. Τυπικό παράδειγμα σύγκρουσης της αλογίας με τη λογική. Η άσοφη δογματική θεολογία φθονώντας έως θανάτου την αιχμή της επιστημονικής έρευνας και, αντιλαμβανόμενη τη μικρότητα και κενότητά της, επιδίδεται -κατά την προσφιλή της τακτική- σε κασσανδρισμούς και καταστροφολογία: θα πέσουν κεραυνοί να σας κάψουν ασεβείς επιστήμονες, έρχεται το τέλος του κόσμου, ξυπνάτε πριν είναι αργά…και μύρια άλλα ευτράπελα και άξια μόνο προς εκφοβισμό μικρών παιδιών για να τρώνε το φαΐ τους.

ΚΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΠΛΑΣΕ ΤΟΥΣ ΘΕΟΥΣ

Pascal Boyer

Γιατί έχουμε θρησκεία; Μέχρι πρόσφατα, οι περισσότεροι ανθρωπολόγοι δεν καταπιάνονταν ποτέ με ένα τέτοιο ερώτημα. Η αλήθεια είναι ότι παλαιότερα δεν υπήρχαν οι κατάλληλες μέθοδοι για την εξέταση αυτού του θέματος. Τώρα, όπως λέει ο Pascal Boyer, διαθέτουμε τέτοιες μεθόδους, χάρη στις θεωρίες και τις μελέτες της εξελικτικής βιολογίας και της γνωσιακής ψυχολογίας. Το βιβλίο αυτό δείχνει πως μπορούμε να απαντήσουμε σε πολλά σχετικά ερωτήματα: Γιατί η θρησκεία είναι σημαντική για τόσους ανθρώπους; Γιατί υπάρχουν πολλές θρησκείες και όχι μία; Γιατί επιβιώνει η θρησκεία παρ' ότι αποτελεί μια προφανώς αναποτελεσματική κοσμοθεώρηση; Η απάντηση είναι: επειδή έτσι λειτουργεί ο ανθρώπινος νους, λόγω του τρόπου με τον οποίο διαμορφώθηκε από την εξέλιξη.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Εκδόσεις ΒΑΝΙΑΣ, 2008, σελίδες: 481

Τίτλος πρωτοτύπου: “RELIGION EXPLAINED: THE HUMAN INSTINCTS THAT FASHION GODS, SPIRITS AND ANCESTORS”

Η επίγνωση του επικείμενου θανάτου δημιούργησε νέα ερωτήματα: γιατί βρισκόμαστε εδώ; Τι συμβαίνει μετά το θάνατό μας;
Στις αναπτυσσόμενες κοινωνίες, η θρησκευτική πίστη προκάλεσε και τη δημιουργία ομάδων, οι οποίες με τη σειρά τους τόνωσαν τις πιθανότητες επιβίωσης της ομάδας, αναφέρει ο Pascal Boyer, ανθρωπολόγος και μετέπειτα ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο Washington στο St Louis.
Μερικοί πιστεύουν ότι η θρησκεία ήταν τόσο πετυχημένη στη βελτίωση της επιβίωσης των ομάδων ώστε η τάση μας να πιστεύουμε ήταν «θετική επιλογή» της εξελικτικής μας ιστορίας. Για άλλους, η θρησκευτική πίστη είναι πολύ μοντέρνο φαινόμενο για να έχει κάνει κάποια διαφορά.
"Θεωρώ ότι είναι πιο πιθανό να είναι η θρησκεία ένα υποπροϊόν άλλων γνωστικών μας δυνατοτήτων παρά να αποτελεί από μόνη της κάποια εξέλιξη," αναφέρει ο Boyer. Τα ψυχολογικά τεστ που έχει κάνει ο Boyer πάνω σε παιδιά έχουν προσφέρει κάποια στοιχεία που αποδεικνύουν τη φυσική μας τάση να πιστεύουμε. "Κοιτάζοντας παιδάκια τριών έως πέντε ετών, βλέπουμε ότι όταν κάνουν κάποια αταξία, έχουν μια διαίσθηση ότι όλοι γνωρίζουν πως έκαναν κάτι «κακό» ανεξάρτητα από το αν όντως τους είδε ή τους άκουσε κάποιος. Είναι μια ψευδής πεποίθηση, αλλά είναι μια καλή προετοιμασία για την πίστη σε μια ηθική οντότητα που γνωρίζει και βλέπει τα πάντα."
Η θρησκευτική πίστη όμως περιλαμβάνει ανθρώπους κάθε ηλικίας και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί εμμονή των «αμόρφωτων». Ο Boyer υποστηρίζει ότι η διατήρηση της πίστης στην ενηλικιότητα βασίζεται, τουλάχιστον εν μέρει, σε υποθέσεις. "Όταν έχεις κάποια θρησκευτικά πιστεύω δε σημαίνει ότι σταματάς να έχεις ερωτήματα, απλά τα ερωτήματα αυτά μοιάζουν να είναι άσχετα. Γιατί δεν διερωτόμαστε για την ύπαρξη της βαρύτητας; Απλά γιατί πολλά από αυτά που κάνουμε κάθε μέρα προϋποθέτουν την ύπαρξή της κάτι που φαίνεται να λειτουργεί άψογα, επομένως δεν υπάρχει και κίνητρο να την αμφισβητήσουμε."
Μας διδάσκουν να πιστεύουμε από πολύ μικρή ηλικία φυσικά. Είναι τόσο απλό. Το ότι ένα παιδί έχει επίγνωση και αξιολογεί τις πράξεις του δε σημαίνει ότι η θρησκευτικότητα είναι έμφυτη. Δείχνει απλώς ότι ο άνθρωπος αναπτύσσει νωρίς την ικανότητα να αξιολογεί τις πράξεις του. Η πίστη εξυπηρετεί πάντα συγκεκριμένα συμφέροντα και στην ουσία είναι παραβίαση της λογικής. Γι' αυτό είχε και έχει πάντα εχθρό την επιστήμη. Και οποιαδήποτε ιδέα διαλύει τα σκοτάδια της πρόληψης. Είναι τάχα τυχαίο το ότι οι ένθερμοι προπαγανδιστές της θρησκείας είναι πάντα οι υπερασπιστές συγκεκριμένων πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων;

ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Sam Harris «Το τέλος της πίστης», Εκδόσεις «Ενάλιος» 2008, Κεφάλαιο 3^ο

Χωρίς καμία προειδοποίηση, σας συλλαμβάνουν και σας οδηγούν ενώπιον ενός δικαστή. Μήπως προκαλέσατε μία καταιγίδα και καταστρέψατε τη σοδειά του χωριού; Έχετε σκοτώσει το γείτονά σας μέσω βασκανίας; Αμφισβητείτε ότι το ίδιο το σώμα του Χριστού περιέχεται στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας; Δε θα αργήσετε να μάθετε ότι ερωτήσεις αυτού του είδους δεν επιδέχονται απαντήσεων που θα σας απενοχοποιήσουν.

Δε σας δίνουν τα ονόματα αυτών που σας κατηγορούν. Αλλά η ταυτότητά τους δεν έχει σημασία, διότι ακόμη και αν, την τελευταία ώρα, ανακαλούσαν τις εις βάρος σας κατηγορίες, απλώς θα ετιμωρούντο για ψευδομαρτυρία, ενώ οι αρχικές τους κατηγορίες θα διατηρούσαν την αξία τους, ως αποδεικτικό στοιχείο για την ενοχή σας. Ο μηχανισμός της δικαιοσύνης είναι τόσο καλά διαποτισμένος από την πίστη, ώστε δεν μπορεί πλέον να επηρεασθεί.

Αλλά έχετε μία κάποια δυνατότητα επιλογής: μπορείτε να ομολογήσετε την ενοχή σας και να κατονομάσετε τους συνενόχους σας. Ναι, πρέπει οπωσδήποτε να είχατε συνενόχους. Καμία ομολογία δε γίνεται δεκτή εκτός αν ενοχοποιούνται και άλλοι άνδρες ή άλλες γυναίκες στα εγκλήματά σας. Ίσως εσείς και τρεις άλλοι γνωστοί σας μεταμορφωθήκατε σε λαγούς και είχατε επαφή με τον ίδιο τον Διάβολο. Όταν σας δείχνουν τα σιδερένια υποδήματα, που είναι σχεδιασμένα για να συνθλίβουν τα πόδια, αυτό φαίνεται να φρεσκάρει τη μνήμη σας. Ναι, ο Φρίντριχ, ο Άρθουρ και ο Ότο είναι και εκείνοι μάγοι. Και οι γυναίκες τους, όλες μάγισσες.

Τώρα αντιμετωπίζετε ποινές ανάλογες με τη βαρύτητα των εγκλημάτων σας: μαστίγωση, ένα προσκύνημα πεζή στους Αγίους Τόπους, δήμευση της περιουσίας σας, ή, το πιθανότερο, ένα μεγάλο διάστημα φυλάκισης, ίσως ισόβια. Οι «συνένοχοί» σας δε θα αργήσουν να συλληφθούν και να υποστούν βασανιστήρια. Ή μπορείτε να επιμείνετε ότι είστε αθώος, που είναι σχεδόν βέβαιο ότι αληθεύει (επειδή τελικώς, δεν υπάρχουν πολλοί που μπορούν να προκαλέσουν μία καταιγίδα). Ως αποτέλεσμα, οι δεσμοφύλακές σας θα σας μεταφέρουν ευχαρίστως στα πιο προχωρημένα στάδια της ανθρώπινης αντοχής, πριν σας κάψουν στην πυρά. Μπορεί να μείνετε φυλακισμένος σε απόλυτο σκοτάδι επί μήνες και χρόνια, να σας κτυπούν ή να σας αφήσουν νηστικό ή ξαπλωμένο στον τροχό. Μπορεί να σας βγάλουν τα νύχια των χεριών ή των ποδιών ή να σας εισαγάγουν στο σώμα, στη μήτρα ή στον πρωκτό ένα έμβολο

σχήματος αχλαδιού και να το ανοίξουν, μέχρι τα βάσανά σας να γίνουν αφόρητα. Μπορεί να σας κρεμάσουν από την οροφή σε ένα strαppαdo* (με τα μπράτσα σας δεμένα πισθάγκωνα από μία τροχαλία, ενώ σας έχουν κρεμάσει βαρίδια από τα πόδια), με αποτέλεσμα να εξαρθρωθούν οι ωμοπλάτες σας. Σε αυτά τα βασανιστήρια ενδεχομένως να προστεθεί το squαssαtion** το οποίο συχνά μπορεί από μόνο του να προκαλέσει το θάνατό σας, κι έτσι να σας γλιτώσει από τη δοκιμασία επάνω στην πυρά!

Αν έχετε την ατυχία να ζείτε στην Ισπανία, όπου η δικαστική σκληρότητα έχει φθάσει σε εξωφρενικά υψηλά επίπεδα, μπορεί να σας τοποθετήσουν σε έναν «ισπανικό θρόνο», ένα σιδερένιο κάθισμα, το οποίο αποτελείται από σιδερένιες λαβές που ακινητοποιούν το λαιμό και τα άκρα σας. Με σκοπό τη σωτηρία της ψυχής σας, θα βάλουν κάτω από τα γυμνά σας πόδια ένα μαγκάλι με αναμμένα κάρβουνα, για να σιγοψηθούν. Επειδή όμως το στίγμα της αίρεσης εισχωρεί σε μεγάλο βάθος, θα αλείφουν το κρέας σας

συνέχεια με λίπος, για να μην καεί πολύ γρήγορα. Ή μπορεί να σας δέσουν επάνω σε έναν πάγκο, και να τοποθετήσουν ανάποδα επάνω στη γυμνή κοιλιά σας μία χύτρα γεμάτη ποντίκια. Ακολούθως θα ζεστάνουν τη χύτρα και τα ποντίκια θα αρχίσουν να σκάβουν μέσα την κοιλιά σας, ψάχνοντας να βρουν τρόπο να ξεφύγουν.

Σε περίπτωση που υποκύψετε και ομολογήσετε στους βασανιστές σας ότι είσθε πράγματι αιρετικός, μάγος ή μάγισσα, θα υποχρεωθείτε να επιβεβαιώσετε την ιστορία σας ενώπιον ενός δικαστή –και οποιαδήποτε απόπειρα υπαναχώρησης ή ισχυρισμού ότι η ομολογία σας αποσπάσθηκε μέσω βασανιστηρίων, θα σας επαναφέρει στη δικαιοδοσία των βασανιστών ή θα σας οδηγήσει απ’ ευθείας στην πυρά. Αν μετά την καταδίκη σας, δηλώσετε ότι μετανοείτε για τις αμαρτίες σας, αυτοί οι σπλαχνικοί και μορφωμένοι άνθρωποι -των οποίων το ενδιαφέρον για τη μοίρα της αιωνίας σας ψυχής δεν έχει όρια- θα σας κάνουν τη χάρη να σας στραγγαλίσουν πριν ανάψουν την πυρά.

Η μεσαιωνική εκκλησία δεν άργησε να παρατηρήσει ότι η Αγία Γραφή είχε την καλοσύνη να προτείνει διαφόρους τρόπους για την εκρίζωση των αιρέσεων, που ποίκιλλαν από τον λιθοβολισμό από την κοινότητα έως την καύση των αιρετικών ζωντανών. Μία κυριολεκτική ανάγνωση της Παλαιάς Διαθήκης, όχι μόνο επιτρέπει αλλά αξιώνει τη θανάτωση των αιρετικών. Όπως αποδεικνύεται, ποτέ δεν υπήρξε δυσκολία να βρεθεί ένας όχλος πρόθυμος να αναλάβει αυτό το θείο έργο και να το πράξει εξ ολοκλήρου επάνω στη βάση της αυθεντίας της εκκλησίας -διότι αποτελούσε ακόμη έγκλημα πρώτου βαθμού το να διαθέτει κανείς μία Βίβλο γραμμένη σε κάποια από τις τοπικές γλώσσες της Ευρώπης. Στην πραγματικότητα μάλιστα, ο μέ­σος άνθρωπος έμελλε να αποκτήσει πρόσβαση στις Γραφές μόλις τον 16ο αιώνα. Το Δευτερονόμιο ήταν το κατ’ εξοχήν κείμενο που ενδιέφερε τους ιεροεξεταστές, διότι παροτρύνει σαφώς τους πιστούς να δολοφονούν τους πάντες ανάμεσά τους, ακόμη και τα μέλη των οι­κογενειών τους που θα εκφράσουν συμπάθεια σε ξένους θεούς. Επι­δεικνύοντας μία ικανότητα ολοκληρωτισμού, που λίγοι θνητοί έχουν εφαρμόσει ποτέ, ο συγγραφέας αυτού του κειμένου αξιώνει να φο­νεύεται επίσης όποιος δείξει ευαισθησία και δεν παίρνει μέρος σε αυτές τις θρησκευτικές δολοφονίες (Δευτερονόμιο IZ΄:12-13). Όποιος φαντάζεται ότι οι Γραφές δεν περιλαμβάνουν δικαίωση για την Ιερά Εξέταση, δεν έχει παρά να τις συμβουλευθεί, για να ξεκα­θαρίσει πλήρως την άποψή του επί του θέματος:

«Αν ακούσετε ότι σε μία από τις πόλεις που ο Ιεχωβάς, ο Θεός σας, σας έχει δώσει κατοικία, υπάρχουν άνθρωποι, ελεεινοί από τη φυλή σας, που έχουν παραπλανήσει συμπολίτες τους λέγοντας «ας πάμε να λα­τρεύσουμε άλλους θεούς», τους οποίους εσείς δεν γνωρίζατε ως τώρα, έχετε καθήκον να εξετάσετε το ζήτημα και να ερευνήσετε με τη μεγαλύ­τερη δυνατή προσοχή. Αν αποδειχθεί και επιβεβαιωθεί ότι έχει λάβει χώρα ένα τόσο μισητό πράγμα ανάμεσά σας, πρέπει να σφάξετε τους κατοίκους αυτής της πόλης. Πρέπει να θέσετε κάτω από την κατάρα της καταστροφής την πόλη και όλα όσα περιέχει. Πρέπει να σωρεύσε­τε όλα τα υπάρχοντά της στην κεντρική πλατεία και να κάψετε την πόλη και όλη της τη λεία, προσφέροντάς την στον Ιεχωβά, το Θεό σας. Η πό­λη θα πρέπει να μείνει ερείπιο στον αιώνα τον άπαντα και να μην ξανα­κτιστεί ποτέ.» (Δευτερονόμιο IΓ΄: 12-16)

Για ευνόητους λόγους, η εκκλησία έτεινε να αγνοεί την τελευταία εντολή, δηλαδή την καταστροφή της περιουσίας των αιρετικών.

Πέραν της αξίωσης της τήρησης των εντολών της Παλαιάς Διαθή­κης «μέχρι κεραίας», ο Ιησούς φαίνεται να έχει υπονοήσει στο κατά Ιωάννην ΙΞ΄: 6, κάποιες πρόσθετες παραλλαγές στην πρακτική της δο­λοφονίας αιρετικών και απίστων: «Αν κάποιος δε με ακολουθεί, απορρίπτεται σαν κλαρί και μαραίνεται, και οι άνθρωποι τα μαζεύουν και τα πετούν στη φωτιά, όπου καίγονται». Το αν εμείς επιθυμούμε να ερμηνεύσουμε τον Ιησού με μεταφορική έννοια, είναι φυσικά δική μας υπόθεση. Το πρόβλημα, πάντως, με τα ιερά κείμενα είναι ότι πολλές από τις δυνατές ερμηνείες τους (στις οποίες περιλαμβάνονται και οι πιο κυριολεκτικές ερμηνείες) μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να δικαιολογηθούν αγριότητες στα πλαίσια της υπεράσπισης της πίστης.

* Βασανισμός με ανάρτηση και ρίψη του θύματος από κάποιο ύψος

** Είδος βασανιστηρίου

Διαβάζοντας αυτό τον καιρό το βιβλίο αυτό διαπιστώνω ότι ο Harris επιδίδεται από την αρχή ως το τέλος του σ’ ένα ανελέητο μαστίγωμα της θρησκευτικής αλογίας και σε μια διαρκή επίκληση στη λογική. Στέκομαι, λοιπόν, σε ορισμένα κεφάλαια, όπως το παραπάνω, που δίνουν πειστικές απαντήσεις στο γιατί η θρησκευτική πίστη οδηγεί μέχρι και σήμερα σ’ όλη αυτή την παράνοια. Είναι απλό: τουλάχιστον για τις τρεις συγγενείς μονοθεϊστικές θρησκείες η εξήγηση είναι ότι όλες αυτές οι απάνθρωπες, και δολοφονικές πρακτικές πηγάζουν από τις «άγιες» γραφές τους! Εκεί μέσα περιλαμβάνεται και η δικαίωση για την ιερή εξέταση. Αλλά ο Harris προχωράει και παραπέρα, με την επισήμανση π.χ. ότι και ο ίδιος ο Χριστός θεσπίζει με τη διδασκαλία του πρόσθετες παραλλαγές στην πρακτική της δολοφονίας αιρετικών και απίστων!

«ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ» ή ΠΡΟΒΟΚΑΤΟΡΑΣ;

«Απόστολος των εθνών», «πρώτος μετά τον ένα», «συνεργάτης του θεού», είναι λίγοι από τους χαρακτηρισμούς, που συνήθως αποδίδονται στον «απόστολο» Παύλο, που σήμερα γιορτάζουμε τη «χάρη» του. Όμως, αν ρίξουμε μια δεύτερη διεισδυτική και κριτική ματιά στα γεγονότα που αφορούν τον Παύλο, διαπιστώνουμε κατά πόσο οι παραπάνω χαρακτηρισμοί ανταποκρίνονται στην αλήθεια…

Τα τέσσερα ευαγγέλια, που θεωρούνται από τους χριστιανούς ότι καταγράφουν τον επίγειο βίο και τη διδασκαλία του Ιησού, αναφέρουν ότι ο ίδιος επέλεξε τους μαθητές του, που ονόμασε και έχρισε «αποστόλους» του. Ήταν 12 τον αριθμό και κανενός το όνομα δεν ήταν Παύλος! Άρα ο Παύλος είναι εμβόλιμος 13ος «απόστολος», μεταγενέστερος, μη χρισμένος από τον Ιησού (αφού εμφανίζεται 3 χρόνια μετά το θάνατό του) και γι’ αυτό μη αναφερόμενος πουθενά στα ευαγγέλια! Πρόκειται λοιπόν, για έναν απόστολο μαϊμού! Άλλωστε, «ψευδαπόστολο» τον αποκαλούσαν οι «ορθόδοξοι» μαθητές του Χριστού στην Ιερουσαλήμ. (Για τα περί «κλήσης» του από το θεό, θα δούμε παρακάτω).

Τι όμως ήταν ο Παύλος πριν μεταμορφωθεί σε φλογερό «απόστολο»; Φανατικός Ιουδαίος (φαρισαίος) που ούτε καν Παύλος λέγονταν αλλά Σαούλ, όπως λένε οι «πράξεις των αποστόλων», βιβλίο μεταγενέστερο, ειδικά γραμμένο από το Λουκά(;) για να δικαιολογήσει την ύπαρξή του. Φανατικός και εμπαθής διώκτης των οπαδών του Ιησού, (δε λέγονταν ακόμη χριστιανοί), περιοδεύει από πόλη σε πόλη και τους ξετρυπώνει για να τους συλλάβει (άνδρες και γυναίκες), να τους βασανίσει, να τους φυλακίσει και όχι λίγες φορές να τους σκοτώσει!

Γεμάτος φονικές διαθέσεις λοιπόν και με εντάλματα σύλληψης από τους Ιουδαίους αρχιερείς, ξεκινάει με απόσπασμα για τη Δαμασκό -που έχει πολύ πράμα- για εκκαθαρίσεις. Κι εκεί, στον ερημικό δρόμο γίνεται το «θαύμα» της μεταστροφής του (στις ερημιές πάντα πετυχαίνουν τα θαύματα). Εκεί, στη μέση του πουθενά, φωτίζεται και, αστραπιαία, από λάβρος φαρισαίος και αμείλικτος διώκτης μεταμορφώνεται όχι σε κοινό οπαδό του Χριστού, αλλά σε ένθερμο «απόστολο της αγάπης» και κορυφαίο ηγέτη!

«Δυστυχώς, όπως δεν υπάρχει τέλειο έγκλημα, φαίνεται πως δεν υπάρχει και τέλειο θαύμα. Έτσι, στις πράξεις των αποστόλων (κεφ. Θ΄, 7) διαβάζουμε: ‘οι δε άνδρες οι συνοδεύοντες αυτώ ειστήκεισαν ενεοί, ακούοντες μεν της φωνής, μηδένα δε θεωρούντες’ Αλλά παρακάτω (κεφ. ΚΒ΄, 9-10): ‘οι δε συν εμοί όντες το μεν φως εθεάσαντο, την δε φωνήν ουκ ήκουσαν του λαλούντος μοι’ Οι πρώτοι ακούγανε μα δε βλέπανε, οι άλλοι βλέπανε μα δεν ακούγανε!» (Λ. Ζωγράφου: Αντιγνώση, εκδόσεις Αλεξάνδρεια).

Όπως πάντως και να ’χει το πράγμα, μετά τη «μεταστροφή» του ο Παύλος δε διώκεται από τους φανατικούς Εβραίους, όπως θα ήταν φυσικό, αλλά αφήνεται ανενόχλητος να διατρέχει την Παλαιστίνη, τη Μικρά Ασία και την Ελλάδα, διδάσκοντας ελεύθερα στις εβραϊκές συναγωγές, αναστατώνοντας τους φιλήσυχους κατοίκους των πόλεων, οργανώνοντας κοινόβια, διορίζοντας αντιπροσώπους του και επιτηρητές, συγκαλώντας συνέδρια, όταν, για πολύ μικρότερη δραστηριότητα ο Χριστός, πριν από μία μόλις τριετία συνελήφθη και σταυρώθηκε! Τι είναι εκείνο που εξασφάλιζε τη σκανδαλώδη αυτή ελευθερία στο χθεσινό, ορκισμένο διώκτη των «χριστιανών» και τώρα φλογερό κήρυκα του Χριστού;

Είπαμε παραπάνω ότι ο Παύλος ήταν φαρισαίος και ως τέτοιος ανέλαβε σημαντική αποστολή σε μια εποχή μεγάλης κατάπτωσης και αλληλοφαγώματος των Εβραίων. Οι φαρισαίοι, ως πανίσχυρο ιερατείο, έχουν θαυμάσιες σχέσεις με τους δυνάστες τους Ρωμαίους. Και ο Παύλος έχει φιλικές σχέσεις με τους «αγίους του οίκου του καίσαρα» -όπως κοκορεύεται- και πάνω απ’ όλα με το στωικό φιλόσοφο, δάσκαλο και αργότερα μόνιμο υπουργό του Νέρωνα, Σενέκα. Έτσι, κάθε φορά που κινδυνεύει από τους Εβραίους, που τον θεωρούν προδότη, επεμβαίνουν οι Ρωμαίοι και τον σώζουν! Και κάποτε, ύστερα από απειλές, απανωτές συλλήψεις και διετή φυλάκιση, οι Ρωμαίοι με το πρόσχημα του «Ρωμαίου πολίτη» (αδύνατο να ήταν, αφού ο τόπος καταγωγής του, η Ταρσός της Κιλικίας, έγινε ρωμαϊκή επαρχία 100 χρόνια μετά!), τον κουβαλούν (με συνοδεία) στη Ρώμη, όπου δικάζεται από τον πραιτοριανό Αφράνιους Μπούρους, φίλο του Σενέκα και σε μια παρωδία δίκης, αθωώνεται!

Τι είχε όμως στο μυαλό του ο Σενέκας για τον έξαλλο «εκ βαρβάρων» πράκτορά του, το σκοτεινό, τυχοδιώκτη, μυστηριώδη, άπατρη, χωρίς πατρώνυμο, αυτοδιορισμένο εκπρόσωπο του θεού στη γη Παύλο; Μα να τον χρησιμοποιήσει σαν όργανό του για την πυρπόληση της Ρώμης και την ενοχοποίηση του Νέρωνα! Το σχέδιο της άρχουσας τάξης προέβλεπε την ανατροπή του φιλολαϊκού Νέρωνα και την ανάθεση της αυτοκρατορίας στο Σενέκα. Και ο μεν εμπρησμός έγινε από τον Παύλο και τους οπαδούς του, το σχέδιο όμως της εκθρόνισης του Νέρωνα απέτυχε και η συνομωσία αποκαλύφτηκε. Αποτέλεσμα; Ο Σενέκας καταδικάζεται μαζί με πολλούς συγκλητικούς σε θάνατο και ο Παύλος το σκάει από τη Ρώμη. Θα τον τσιμπήσουν οι ρωμαϊκές αρχές μετά δυο χρόνια στην Τροία και θα τον φέρουν πίσω αλυσοδεμένο σαν κακούργο, όπου και θα αποκεφαλιστεί το 67, μέσα στην πλήρη εγκατάλειψη και περιφρόνηση των οπαδών του, όπως ο ίδιος ομολογεί (προς Τιμόθεο α΄15-16, δ΄6,16)

Τέλος, για να ολοκληρώσουμε την εικόνα του Παύλου, οφείλουμε να αναφέρουμε και το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει ο Γάλλος ερευνητής Pομπέρ Aμπελαίν στο βιβλίο του «Ο απ. Παύλος και η μυστική ζωή του» ότι ο Παύλος της Kαινής Διαθήκης είναι ένα πρόσωπο που κατασκεύασαν εξ ολοκλήρου οι ανώνυμοι συντάκτες του 4ου και 5ου μεταχριστιανικού αιώνα, αναμιγνύοντας τα λόγια και τα ιστορικά γεγονότα που αφορούν σε τρία διαφορετικά πρόσωπα, εκ των οποίων μόνο το ένα είναι πραγματικό και τα άλλα δύο φανταστικά!

Πηγές: «Πράξεις των αποστόλων», «προς Φιλιππησίους επιστολή», «Β΄ προς Τιμόθεον επιστολή»
Λιλής Ζωγράφου: «Αντιγνώση, τα δεκανίκια του καπιταλισμού» κεφ. 6ο «Παύλος»
Karlheinz Deschner: «Η εγκληματική ιστορία του χριστιανισμού», τόμος Α΄, εκδ. Κάκτος

Robert Ambelain: «Ο Απόστολος Παύλος και η μυστική ζωή του» εκδ. Μάριος Βερέττας

Ο Παύλος καίει ελληνικά βιβλία στην Έφεσο

«Πολλοί τε των πεπιστευκότων ήρχοντο εξομολογούμενοι και αναγγέλλοντες τας πράξεις αυτών. Ικανοί δε των τα περίεργα πραξάντων συνενέγκαντες τας βίβλους κατέκαιον ενώπιον πάντων. Και συνεψήφισαν τας τιμάς αυτών και εύρον αργυρίου μυριάδας πέντε. Ούτω κατά κράτος ο λόγος του Κυρίου ηύξανε και ίσχυεν». «Πράξεις των Αποστόλων», Κεφ. ΙΘ΄, 18-20

ΕΑΛΩ Η ΠΟΛΙΣ;

Λίγοι, ασφαλώς, γνωρίζουν ότι η πρώτη νεοελληνική εργασία για την Άλωση, εκδόθηκε το 1890. Ο συγγραφέας της, Α. Γ. Πασπάτης, γεννήθηκε στη Χίο το 1814 και πέθανε στην Αθήνα το 1891. Ήταν γιατρός, ιστορικός, γλωσσολόγος, μελετητής, αρχαιολόγος. Διασώθηκε από τη σφαγή της Χίου (1822) και κατέφυγε μετά από πολλές περιπέτειες στο εξωτερικό, όπου κατάφερε να σπουδάσει (Βοστόνη, Λονδίνο, Πίζα, Παρίσι) και να διαπρέψει. Το 1840 εγκαταστάθηκε στην Κων/πολη, όπου έμεινε μελετώντας την για 30 ολόκληρα χρόνια.

Η προσέγγιση του Πασπάτη στο γεγονός της άλωσης είναι πραγματικά πρωτότυπη. Ρί­χνει το βάρος του στη διασάφηση στοιχείων καθοριστικών στην εξέλιξη της πολιορ­κίας, τα οποία οι προγενέστεροι ιστορικοί (Έλληνες και ξένοι) είτε αγνόη­σαν παντελώς, είτε διαστρέβλωσαν λόγω αμάθειας ή ελλιπούς μελέτης και έρευνας. Πέ­ρα απ’ τη λεπτομερέστατη αναφορά στον αριθμό των αντιπάλων, τον οπλισμό τους και τη στρατηγική που ακολούθησαν, προχωρά στην όσο το δυνατόν ακριβέστερη περιγραφή και ταύτιση των τόπων όπου έλαβαν χώρα τα γεγονότα, ρίχνοντας έτσι φως σε πο­λυάριθμα σκοτεινά σημεία, απαντώντας σε πλείστες απορίες. (Σημαντική και η αναφο­ρά του σε ονομασίες και τοπωνύμια στα τουρκικά και στα ελληνικά, που πριν την έκδοση του έργου του προκαλούσαν σύγχυση στους μελετητές). Καταγράφει με λεπτομέρειες τη θέση και την κατάσταση των παραλίων και χερσαίων οχυ­ρωμάτων και τειχών που περιέβαλλαν την Κων/πολη και καταδεικνύει την τε­ράστια σημασία τους στην τροπή των γεγονότων. Ποιος γνώριζε για παράδειγμα ότι οι τούρκοι έβαλλαν αδιάκοπα και μάλιστα με το μεγάλο τηλεβόλο τους, μόνο κατά των βο­ρείων τειχών της πύλης του Αγίου Ρωμανού λόγω της κατωφέρειας της θέσης της, που την καθιστούσαν ευπρόσβλητη; Ποιος γνώριζε (πριν την εργασία του Πασπάτη) ότι η προ του τείχους τάφρος είχε μείνει χωρίς νερό; Ποιος γνώριζε, τι ακριβώς συνέβη κι έμεινε ανοικτή η Κερκόπορτα, με αποτέλεσμα να εισβάλουν οι Οθωμανοί;

Με την ίδια σαφήνεια ο Πασπάτης μας μεταφέρει και το κλίμα της εποχής εκείνης, την περιρ­ρέουσα ατμόσφαιρα, την ακριβή εικόνα, τί δηλαδή προηγήθηκε της άλωσης, ποιος ήταν ο ρόλος των σημαινόντων προσώπων, των Ευρωπαίων, των άλλων εθνοτήτων που ζούσαν τότε στην Πόλη, καθώς και το τί ακολούθησε μετά την άλωση. Εκείνη την εποχή, η Ευρώπη ήταν βυθισμένη στην αναρχία και τον αλληλοσπαραγμό, αγνοώντας παντελώς την κατάσταση που επικρατούσε στο Βυζάντιο. Έπρεπε ν’ ακoλoυθήσει η σύληση των μεγαλοπρεπών κτηρίων και μνημείων της Πόλης (για την οποία θρήνησε ακόμη και ο Μωάμεθ), η αρπαγή και αποστολή στην Ευρώπη αναρίθμητων καλλιτεχνημάτων και αρχαίων χει­ρογράφων και η προσφυγιά χιλιάδων λογίων, για να συγκινηθούν οι «εν Χριστώ αδελφοί μας» Δυτικοί.

Από την άλλη πλευρά, η άλλοτε κραταιά (μέχρι το 10ο αιώνα) Βυζαντινή Αυτοκρατορία αγωνίζονταν με ελάχιστους μαχητές να συγκρατήσει και απoκρoύσει τους επιτιθέμε­νους εχθρούς από την Ανατολή (οι ίδιοι οι τούρκοι απόρησαν, όταν διαπίστωσαν μετά την εισβολή τους στην Πόλη ότι η άμυνά της ήταν στα χέρια ελάχιστων πολεμιστών που βρίσκονταν στους πύργους και τα τείχη, ενώ στο εσωτερικό της Πόλης προς μεγάλη τους έκπληξη δεν υπήρχαν άνθρωποι να τους αντισταθούν, αφού μαζί με το Σχολάριο ήταν στην Αγιά Σοφιά, ικετεύοντας το θεό να τους λυπηθεί!). Στην Κων/πολη πριν την άλωση, εκτός από τους Βυζαντινούς, διαβιούσαν Βενετοί και Γενουάτες, εκμεταλλευόμενοι τα προνόμια που τους είχαν παραχωρηθεί κατά καιρούς από τους Βυζαντινούς αυτοκράτορες και ελέγχοντας το εμπόριο και τον απόπλου και κατά­πλου των πλοίων στον Εύξεινο Πόντο. Οι Βυζαντινοί από τη μεριά τους είχαν να αντι­μετωπίσουν τις φοβερές εσωτερικές συγκρούσεις, οφειλόμενες προφανώς στη σύγχυση ταυτότητας, από την οποία χαρακτηρίζονταν και που νομοτελειακά τους οδήγησε στην καταστροφή.

Τη στιγμή της μεγάλης απειλής, όπως ιστορεί ο Πασπάτης, κορυφώθηκε και ο λυσ­σαλέος αγώνας μεταξύ ενωτικών και ανθενωτικών. Η νίκη του επερχόμενου κατακτητή ήταν εξασφαλισμένη. Από τη μια μεριά οι ενωτικοί, οι οποίοι ήταν κατά κύριο λόγο οι ελληνίζοντες άρχοντες της Πόλης, με κορυφαίο τον ιδεολόγο Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, αγωνιούσαν για την τύχη της πόλης τους και αναζητούσαν (μάταια βεβαίως) βοήθεια στη Δύση. Η ένωση των Εκκλησιών τους φάνηκε επιβεβλημένη (αν και στην πραγματικότητα η «πίστη» ήταν το τελευταίο θέμα που τους απασχολούσε).­ Από την άλλη οι ανθενωτικοί, υποκινούμενοι από τον κλήρο και μάλιστα τον ανώτερο (Σχολάριος), οδηγήθηκαν με χαρακτηριστική ευκολία στον τέλειο παραλογισμό, χαρακτηρίζοντας τους ενωτικούς «προδότες» και υβρίζοντας (αν και πιστό χριστιανό) το γενναίο αυτοκράτορά τους. (Την αυτοθυσία και αυταπάρνησή του «τίμησαν» φροντίζοντας να μην αναγραφεί πουθενά το όνομά του, αντίθετα με το Σχολάριο, που τιμήθηκε για την «πίστη» του με το διορισμό του ως πατριάρχη από τον κατακτητή).

H δουλοφροσύνη, η εμπάθεια, η αγραμματοσύνη και η έλλειψη κάθε είδους καλλιέργειας, είχαν ως αποτέλεσμα τη διάπραξη εγκληματικών ενεργειών από το φανατισμένο χριστιανικό όχλο των ανθενωτικών. Ποιος μπορεί να ξεχάσει ποτέ την προδοτική στάση του «χριστιανού κι όχι Έλληνα» (κατά δήλωσή του) μεγάλου δούκα Λουκά Νοταρά, ο οποίος αρνήθηκε να στείλει τη­λεβόλα (ενώ διέθετε) στον αγωνιστή Ιουστιανιάνη, που μοχθούσε για την επισκευή των καταπεσόντων τειχών και πολεμικό υλικό, για να μη μπoρέσει να αντιμετωπίσει τους πολιορκητές; Το Νοταρά, που δήλωσε ότι προτιμάει την κατάληψη της Πόλης από την ένωση των Εκκλησιών; Για την εκδούλευση αυτή στους Οθωμανούς ο «ευσεβής» αυτός χριστιανός έγινε δεκτός την επόμενη μέρα της άλωσης από το Μωάμεθ φέροντάς του δώρα (προφανώς για να γιορτάσουν το γεγονός). Διαθέτοντας ασφαλώς περισσότερο ήθος από το Νοταρά ο Μωάμεθ ο Πορθητής διατάζει, σεβόμενος την έννοια του δικαίου και περιφρονώντας βαθιά την ευτέλεια του προδότη, την εκτέλεσή του. Κι όμως οι σημερινοί συνεχιστές των ανθρώπων αυτής της κατηγορίας θα ζητήσουν εκ των υστέρων μερίδιο για την «προσφορά» τους για τη σω­τηρία του ελληνικού έθνους. Για την ακρίβεια το ζητούν ακόμη και σήμερα με περισσή χριστιανική υποκρισία και κομπασμό (στην ανάγκη απειλούν κιόλας...)

Εκείνες τις τρα­γικές ώρες δείγματα γραφής δεν έδωσαν μόνο τα «ορθόδοξα χριστιανικά άνθη» ευλάβειας, αλλά και αυτά της Δύσης, μη τηρώντας τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν απέναντι στον αγωνιζόμενο Παλαιολόγο, να το συνδράμουν στη μάχη κατά των «αλλοπίστων». Με γνήσια χριστιανική ηθική και (απ)ανθρωπιά τις καταπάτησαν όλες με προεξάρχοντα τον Πάπα (Νικόλαο τον Ε΄), ο οποίος κυνικότατα εξεβίασε την υποταγή των Βυζαντινών στη Λατινική Εκκλησία. (Η πλούσια και τόσο ευνοημέ­νη από τους βυζαντινούς Δημοκρατία της Βενετίας, παραχώρησε τάχα προς βοή­θεια δέκα γαλέρες, οι οποίες ουδέποτε κατέπλευσαν στην Κων/πο­λη, αλλά βολτάριζαν στο Αιγαίο σ’ όλη τη διάρκεια της πολιορκίας).

Όμως ο κεντρικός άξονας του βιβλίου περιστρέφεται γύρω από την αδυσώπητη μά­χη ανάμεσα στην ελληνικότητα (που εκφράζεται με την μορφή του Παλαιολόγου) και τον ανθελληνισμό της χριστιανοσύνης (οι κάθε λογής Σχολάριοι και Νοταράδες). Ο τραγικός Παλαιολόγος υπονομεύθηκε από το ιερατείο (ως ανάμνηση ελληνικού ήθους και γενναιότητας), καταδιώχθηκε (και καταδιώκεται), σπιλώθηκε (και σπιλώνεται), απομονώθηκε (και απομονώνεται) και αγωνίστηκε μόνος. Ο φθόνος μπροστά στο μεγαλείο εκείνων που αγωνίζονται για μια ιδέα και μόνο, είναι ο ίδιος στο πέρασμα των αιώνων.

Λίγο καιρό πριν την άλωση, σ’ ένα δρόμο της Πόλης, έγινε ένα ασήμαντο σε έκταση, εξαιρετικά όμως σημαντικό σε ενέργεια γεγονός. Η δη­μόσια καύση των έργων του νεοπλατωνικού φιλοσόφου Γεωργίου Γεμιστού Πλήθωνος.* Μεταξύ των έργων που κάηκαν ήταν και το πρωτότυπο του έργου του «Περί νόμων συγγρα­φής». Σήμερα σώζονται από το έργο αυτό ελάχιστα αποσπάσματα. Πρωτοστάτης της ανίερης αυτής πράξης, που εκτός των άλλων αποτελούσε και την απάντηση όχι πλέον προς τον Παλαιολόγο, αλλά προς τους Έλληνες, ήταν (ποιος άλλος;) ο Σχολάριος. Αυτός πρωτοστάτησε να επέλθει ή άλωση της Πόλης, και επιχειρούσε τώρα με τη δημόσια καύση των έργων του Γεμιστού να δημιουργήσει την αναγκαία γι’ αυτόν φήμη, αλλά και να δώσει στο Σουλτάνο τα απαραίτητα «δείγματα γραφής». Ως εκπρόσωπος του δόγ­ματος αναβίωνε την παλιά παράδοση από την εποχή της πυρπόλησης της Ρώμης, που εδραίωσε στο ρωμαϊκό λαό την πιο φοβερή κατη­γορία εναντίον ενός αυτοκράτορα (Τάκιτος, Χρονικά, 13, βλ. χν 38-44). Η δημόσια καύση των έργων του Πλήθωνα σπίλωσε κατά την κρίσιμη εκείνη ώρα το γόητρο των Ελλήνων, και ασφαλώς μείωσε το θάρρος τους. (11 αιώνες σκληρών διωγμών των ελληνιζόντων από τη «θρησκεία της αγάπης» κι ο Σχολάριος/Γεννάδιος φοβούνταν ακόμη την αναβίωση του ελληνικού πνεύματος!).

Η περιγραφή των τελευταίων στιγμών της Πόλης από το χρονογράφο της άλωσης Φραντζή (Γεωργίου Φραντζή Χρονογραφία), αποδεικνύει τη μοιρολατρική αναμονή του «θελήματος του θεού δια τας πολλάς αμαρτίας ημών», με την οποία είχε αποβλακώσει το βυζαντινό όχλο η χριστιανική ηττοπαθής προπαγάνδα.** Η μετά από λίγο πτώση ολόκληρου του ελλαδικού χώ­ρου στα χέρια των Τούρκων τερμάτισε την ύστατη εκείνη προσπάθεια αναζωπύρωσης του Ελληνικού λόγου. Ακολούθησαν μετά απ’ αυτό οι πιο σκοτεινοί αιώνες για τους Βυζαντινούς.

Το χαμό τον περίμεναν όλοι. Τόσο εκείνοι που τον προκάλεσαν, όσο και εκείνοι που αγωνίστηκαν, για να τον αποτρέψουν. Ίσως μάλιστα αυτός ο χαμός να απoτελεί και την κάθαρση της «ύβρεως» (είτε αυτή λέγεται θρησκευτική δεισιδαιμονία, είτε λιποψυχία, είτε δειλία, είτε διχόνοια, είτε νωθρότητα, είτε ανοησία). Και ο Παλαι­ολόγος ενσαρκώνει την ανάταση της ψυχής που προκαλεί η κάθαρση. Η χριστιανική μάζα και οι «ηγέτες» της απ’ την άλλη την απέφυγαν επιμελώς και πολύ θλιβερά. Δε στάθηκαν ικανοί ούτε για έναν έντιμο πολιτικό θάνατο.

* στίχοι από τον έκτο λόγο του «Δωδεκάλογου του Γύφτου» του Κωστή Παλαμά:

Έρμη, σκλάβα, πικρή ρωμιοσύνη,
ποιος βαστιέται μ’ αδάκρυτα μάτια
να σε ιδεί; Tι αμαρτίες πληρώνεις;
Στα χρυσά ρηγικά σου παλάτια
γνέθει η αράχνη και μύρεται ο γκιώνης.
Της φωτιάς βιγλάτορες η φωτιά τί καίει εδώ;

Και μου είπαν, «Τρέμε, γύφτε,
και οι άπιστοι όλοι, καίμε
το βιβλίο τ’ αφορισμένο,
το κακούργο, το γραμμένο απ’ το Γεμιστό,
το βιβλίο πού δε θέλει την παρθένο
και δεν ξέρει το Χριστό».

** Κι ήταν οι καιροί που η Πόλη
πόρνη σε μετάνοιες ξενυχτούσε
και τα χέρια της δεμένα τα κρατούσε
και καρτέραγ’ ένα μακελάρη.
Και καρτέραγε τον τούρκο να την πάρει.
Κωστής Παλαμάς

Α. Γ. ΠΑΣΠΑΤΗ: «Πολιορκία και άλωσις της Κων/πόλεως» Αθήναι 1939, επανέκδοση
Ρένου Αποστολίδη 1995
Γ. (Σ)ΦΡΑΝΤΖΗ: «Το χρονικόν της αλώσεως» Γ. Δημογιάννη, έκδοση ΣΠΑΝΟΣ 1996

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ, Η ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ

Sam Harris

Στο Τέλος της Πίστης, ο Σαμ Χάρις μας δίνει μια απίστευτα διο­ρατική ανάλυση για την τρομακτική σύγκρουση που σημειώνεται ανάμεσα στη λογική και στη θρησκεία, στον σύγχρονο κόσμο μας. Μας προσφέρει μια διαυγέστατη, ιστορική διαδρομή της επιθυ­μίας μας να θέσουμε τη λογική στην υπηρεσία των θρησκευτι­κών πεποιθήσεων, ακόμη και όταν αυτές οι πεποιθήσεις στρέφο­νται κατά της ανθρωπότητας και δημιουργούν ολοκαυτώματα. Προειδοποιεί ότι η ενσωμάτωση της θρησκείας στο άρμα της Πα­γκόσμιας πολιτικής θα φέρει την απόλυτη καταστροφή λίαν συ­ντόμως μέσα από μια τρομακτική σύγκρουση πολιτισμών, και κάνει έκκληση για την ανάγκη ύπαρξης μιας ανθρωπιστικής και υπεράνω θρησκευτικών πεποιθήσεων Πνευματικής Ηθικής.

Ο Σαμ Χάρις είναι απόφοιτος της Φι­λοσοφικής Σχολής του Πανεπιστη­μίου Στάνφορντ. 'Έχει επίσης κάνει σπουδές επί των Ανατολικών και Δυτικών Θρησκευτικών Παραδόσεων επί μία εικοσαετία και ολοκληρώνει τη διδακτορική του διατριβή στη Νευροεπιστήμη, με θέμα τη βάση της πίστης, της μη πίστης και της τάσης προς τον αγνωστικισμό, στο νευ­ρικό σύστημα του ανθρώπου.

Ο Σαμ Χάρις εξαπολύει μιa σοβαρή πυρηνική επiθεση. Το Τέλος Της Πίστης είναι μιa γενναία, μαχητική απόπειρα κατεδάφισης του τείχους που σήμερα προστατεύει τους θρησκευόμενους από αυτούς που στέκονται απέναντι στις θρησκείες με σκεπτικισμό και κριτικό πνεύμα. Το Τέλος Της Πίστης είναι ένα βιβλίο που μας χρειαζόταν επειγόντως.
Γιόχαν Χάρι. The Intependent

Αυτό το βιβλίο θα συγκινήσει όλους όσοι έχουν στοχαστεί επάνω στον παραλογισμό της θρησκευτικής πίστης Ακόμη και οι επικριτές του κ. Χάρις θα υποχρεωθούν να αναγνωρίσουν τη δύναμη μιας ανάλυσης, που εκτείνεται σε τόσο εύρος και βάθος, από τους διωγμούς των Καθαρών ως τη σύνθεση του Υπουργικού Συμβουλίου του Τζορτζ Μπους.
The Economist

Μια ριζική επίθεση εναντίον της πιο ιερής φιλελεύθερης ιδέας, της ιδέας της ανεκτικότητας…
Το Τέλος Της Πίστης είναι μια εξαιρετικά λογική έκκληση για μια πιο δραστική εκκοσμίκευση της κοινωνίας.
Στέφανι Μέριτ. Observer

Η εντυπωσιακή εργασία του Χάρις καταδεικνύει το πώς η πίστη -τυφλή, κουφή, βωβή και άλογη, ­απειλεί την ύπαρξή μας. Η εκ μέρους του καταγγελία. του παραλογισμού που απορρέει από την πίστη -από το θρησκευτικό φανατισμό των βομβιστών αυτοκτονίας του Ισλάμ ως τον κοσμικό φανατισμό του Νόαμ Τσόμσκι- είναι μια πρόσκληση για λογικό διάλογο, στη σημερινή εποχή της τρομοκρατίας. Το Τέλος της Πίστης δείχνει τους τρόπους με τους οποίους η τέλεια τυραννία του θρησκευτικού και του κοσμικού ολοκληρωτισμού δαιμονοποιεί ατελείς δημοκρατίες, όπως ΟΙ Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ... Είναι ένα βιβλίο που πρέπει να διαβαστεί από κάθε λογικό άνθρωπο.
Άλαν Ντέρσοβιτς, καθηγητής Νομικής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και συγγραφέας του βιβλίου Η Αμερική σε Δίκη.

Ο Χάρις γράφει με τέτοιο πάθος και συχνά με τόση διεισδυτικότητα, ώστε ακόμη και αναγνώστες με σκεπτικιστική διάθεση θα δυσκολευθούν να μη πεισθούν.
Ντάνιελ Μπλου, San Francisco Chronicle

Επιτέλους έχουμε ένα βιβλίο που επικεντρώνεται στο κοινό στοιχείο που συνδέει την ισλαμική τρομοκρατία με τον παραλογισμό κάθε άλλης θρησκευτικής πίστης. Το Τέλος της Πίστης αμφισβητεί όχι μόνο τους Μουσουλμάνους αλλά και τους Ινδουϊστές, τους Εβραίους και τους Χριστιανούς.
Πίτερ Σίνγκερ, συγγραφέας του βιβλίου: Πρόεδρος του Καλού και του Κακού. Η Ηθική του Τζορτζ Μπους.

Όσα γράφει ο Χάρις για τη διαίσθηση, και για την αντίληψη μίας «ηθικής κοινότητας» είναι από τα καλύτερα που έχω διαβάσει επάνω σ' αυτά τα θέματα.
Τζον Ντέρμπισιρ, New York Sun

Εδώ έχουμε μία έντονη πρόκληση για όσους Αμερικανούς διαβλέπουν τους κινδύνους που εγκυμονεί για την δημοκρατία η πολιτική συμμαχία της θρησκείας με τον πολιτικό κόσμο της δεξιάς, και της αδυναμίας των χλιαρών και αορίστων αντιδράσεων των φιλελεύθερων ατόμων που διακατέχονται από θρησκευτική πίστη. Αν και θα μπορούσε κανείς να αμφισβητήσει κάποια επιχειρήματα και ισχυρισμούς του Χάρις, η ανάγκη ενός προσκλητήριου για τη συσπείρωση των θρησκευόμενων φιλελευθέρων είναι τελείως πραγματική.
Τζόζεφ Σ. Χάου Νεότερος, Πρόεδρος του Ενωτικού Θεολογικού Σεμιναρίου, Νέα Υόρκη

Το Τέλος της Πίστης είναι πραγματικά ένα βιβλίο που τρομά­ζει... Διαβάστε το και ξυπνήστε!
Ρίτσαρντ Ντόκινς

Το Τέλος της Πίστης, εκθέτει τους κινδύνους και τον παραλο­γισμό που επιφυλάσσει η οργανωμένη θρησκεία, τόσο καθαρά και χωρίς φόβο, ώστε ένιωσα ανακούφιση καθώς το διάβασα, ένιωσα δικαιωμένη, ένιωσα ότι επιτέλους με κατάλαβαν!»
Νάταλι Άνγκιερ New York Times

Εκδόσεις «ΕΝΑΛΙΟΣ» 2008. Μεράφραση: Χαρίκλεια Τσαλιγοπούλου. Σελ. 418. Τιμή: 17 €